A. Kiến thức trọng tâm I. Đặt vấn đề Nguyền Hải Thoại – Một tấm gương về sống có đạo đức và làm việc theo pháp luật Gợi ý trả lời câu hỏi: a) Những chi tiết nào thể hiện anh hùng lao động Nguyễn Hải Thoại là người sống có đạo đức và làm việc theo pháp luật? Biết tự trọng, tự tin, tự lập, trung thực. Chăm lo đến đời sống vật chất và tình thần cho con người (ăn, ở, học hành, vui chơi, thể thao, văn hóa, văn nghệ). Có trách nhiệm năng lực sáng tạo bồi dưỡng đào tọa cán bố công nhân nâng cao trình độ kiến thứ, mở rộng sản xuất Nâng cao uy tín của đơn vị, công ty. b) Động cơ nào thôi thúc anh Nguyễn Hải Thoại có suy nghĩ và hành động sáng tạo để phát triển Tổng công ti Xây dựng Thăng Long? Động cơ đó biểu hiện những phẩm chất gì của anh? Động cơ thúc đẩy Nguyễn Hải Thoại là phát triển công ty ngang tầm với sự nghiệp đổi mới của đất nước. Động cơ đó được biểu hiện anh là người “sống có đạo được và tuân theo pháp luật”. c) Sống có đạo đức và tuân theo pháp luật như anh hùng lao động Nguyễn Hải Thoại đã đem lại những lợi ích gì cho bản thân, mọi người và xã hội? Bản thân đã đạt danh hiệu: “Anh hùng lao động trong thời kì đổi mới”. Công ty là đơn vị tiêu biểu của ngành xây dựng. Uy tín của công ty giúp cho nhà nước ta mở rộng quan hệ với các nước khác, đóng góp một phần vào công cuộc xây dựng đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội. II. Nội dung bài học 1. Khái niệm: Sống có đạo đức là suy nghĩ, hành động theo những chuẩn mực đạo đức xã hội. Tuân theo pháp luật là sống và hành động theo các quy định của pháp luật. 2. Mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật: Sống có đạo đức là phải tuân thủ theo pháp luật và ngược lại việc sống tuân theo pháp luật cũng được thực hiện theo một số giá trị, chuẩn mực đạo đức xã hội. 3. Ý nghĩa: Là điều kiện để con người phát triển, tiến bộ trở thành người có ích cho gia đình và xã hội, được mọi người kính trọng. Là điều kiện để xây dựng gia đình hạnh phúc, thúc đẩy xã hội phát triển. 4. Trách nhiệm công dân, học sinh Cần thường xuyên tự kiểm tra, đánh giá hành vi của bản thân trong việc sống có đạo được và tuân theo pháp luật. B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI Câu 1: Hãy nêu ví dụ và phân tích nhận định : Sống có đạo đức và tuân theo pháp luật là điều kiện để phát triển của mỗi cá nhân và xã hội. Hướng dẫn giải: - Ví dụ: Chủ tịch Hồ Chí minh, đại tướng Võ Nguyên Giáp… - Phân tích nhận định: “Sống có đạo đức và tuân theo pháp luật là điều kiện để phát triển của mỗi cá nhân và xã hội”. Sống đạo đức và sống tuân theo pháp luật có mối quan hệ tác động với nhau. Sống có đạo đức là phải tuân thủ theo pháp luật và ngược lại việc sống tuân theo pháp luật cũng được thực hiện theo một số giá trị, chuẩn mực đạo đức xã hội. Cá nhân muốn phát triển thì phải tuân theo pháp luật vì pháp luật là những yêu cầu của xã hội được cụ thể hóa bằng các điều, khoản... Nếu không tuân theo pháp luật thì cá nhân không thể phát triển. Ví dụ: Ăn cắp => Đi tù => Không có điều kiện để trở thành bác sỹ, kỹ sư... Tuy nhiên, pháp luật không thôi thì chưa đủ. Có những hành vi không có đạo đức (ích kỷ, đố kỵ...) nhưng pháp luật không thể can thiệp trực tiếp mà chỉ có thể được kiểm soát bởi sức ép của lương tâm, của dư luận... Hay nói cách khác, đạo đức sẽ bổ xung cho pháp luật để tạo điều kiện cho mỗi cá nhân và cả xã hội phát triển. Câu 2: Trong những hành vi sau đây, hành vi nào biểu hiện là người có đạo đức, hành vi nào thể hiện biết tuân theo pháp luật ? a) Chăm sóc ông bà lúc ốm đau ; b) Làm việc nhà giúp đỡ cha mẹ ; c) Giúp em học tập ở nhà ; d) Tham gia tích cực các công việc của lớp ; đ) Rủ nhau đến thăm hỏi thầy cô giáo cũ nhân ngày 20 tháng 11 ; e) Tham gia hiến máu nhân đạo ; g) Không đua xe máy ; h) Không tàng trữ, vận chuyển, sử dụng ma tuý ; i) Tham gia giữ gìn các di sản văn hoá ; k) Không vượt đèn đỏ, đi vào đường ngược chiều ; l) Giúp các nhà chức trách ngăn chặn các hành vi phạm pháp. Hướng dẫn giải: Hành vi biểu hiện người có đạo đức: a) Chăm sóc ông bà lúc ốm đau ; b) Làm việc nhà giúp đỡ cha mẹ ; c) Giúp em học tập ở nhà ; d) Tham gia tích cực các công việc của lớp ; đ) Rủ nhau đến thăm hỏi thầy cô giáo cũ nhân ngày 20 tháng 11 ; e) Tham gia hiến máu nhân đạo ; Hành vi biểu hiện người tuân theo pháp luật: g) Không đua xe máy ; h) Không tàng trữ, vận chuyển, sử dụng ma tuý ; i) Tham gia giữ gìn các di sản văn hoá ; k) Không vượt đèn đỏ, đi vào đường ngược chiều ; l) Giúp các nhà chức trách ngăn chặn các hành vi phạm pháp. Câu 3: Vì sao có một số người cố tình làm những việc dù biết rằng việc đó là vi phạm pháp luật ? (Ví dụ : làm hàng giả, buôn bán vận chuyến ma tuý,...). Hướng dẫn giải: Hiện nay, đồng tiền có sức mạnh rất lớn, có thể nói trong bối cảnh hiện nay, đồng tiền chi phối đời sống sinh hoạt của con người rất nhiều. Vì vậy, có nhiều người kiếm tiền bằng mọi cách bất chấp cả những việc làm vi phạm pháp luật như làm hàng giả, buôn bán vận chuyển ma túy. Và đó là những người không có đạo đức, chỉ biết hám lợi, làm giàu cho bản thân. Câu 3: Vì sao có một số người cố tình làm những việc dù biết rằng việc đó là vi phạm pháp luật ? (Ví dụ : làm hàng giả, buôn bán vận chuyến ma tuý,...). => Xem hướng dẫn giải Câu 4: Toà án nhân dân Thành phố Hà Nội tuyên phạt một số thanh niên đua xe trái phép vào ngày mồng một Tết năm Quý Mùi (2003). Theo em, hành vi của số thanh niên trên đã vi phạm chuẩn mực đạo đức hay vi phạm quy định của pháp luật ? Vì sao? Hướng dẫn giải: Em nhận thấy, hành vi của một số thanh niên vừa vi phạm chuẩn mực đạo đức vừa vi phạm quy định của pháp luật. Bởi vì những hành vi đó trái với những quy định của pháp luật nhưng đồng thời trái với những chuẩn mực đạo đức mà xã hội đặt ra. Câu 5: Trên đường đi học về, Thanh và Hà gặp một phụ nữ đang bị công an rượt đuổi. Chị ta dúi vào tay Thanh một gói hàng và nói nhỏ : “Giấu giúp chị, tí nữa chị xin lại và hậu tạ các em. Số điện thoại của chị đây”. - Nếu là Thanh và Hà, em sẽ xử lí tình huống trên như thế nào ? Vì sao ? - Em có nhận xét gì về việc làm củạ người phụ nữ trong tình huống trên ? Hướng dẫn giải: Nếu là Thanh và Hà, sẽ từ chối không nhận gói hàng của người phụ nữ. Bởi chắc chắn sẽ có cái gì đó mờ ám nên người phụ nữ đó mới bị công an rượt đuổi. Hơn nữa, mình cũng chưa nắm rõ được đó là túi gì, biết đâu đó là hàng cấm thì mình cũng sẽ là người vi phạm pháp luật. Việc làm cho người phụ nữ trên là việc làm mờ ám, xâu xa. Mặc dù chưa xác định rõ nhưng nhất định phải có nguyên cớ mới bị công an rượt đuổi. Và nếu đó là việc làm xấu thì sẽ ảnh hưởng đến xã hội, cần xử phạt theo đúng pháp luật. Câu 6: Bản thân em và tập thể lớp còn có những biểu hiện nào chưa tốt so với yêu cầu giáo dục đạo đức và pháp luật ? Hãy đề ra biện pháp khắc phục những thiếu sót đó. Hướng dẫn giải: Bản thân em và tập thể lớp chắc chắn sẽ còn có những biểu hiện chưa thực sự tốt với yêu cầu giáo dục đạo đức và pháp luật. Cụ thể như: Che dấu khuyết điểm của bạn Khi làm bải kiểm tra còn xem tài liệu, trao đổi bài với bạn trong những lúc kiểm tra. Trốn học, rủ bạn bè đi chơi. Đi xe hàng ba, gây ảnh hưởng đến những người khác. Không đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp điện. Một số biện pháp khắc phục: Tự kiểm điểm lại những vấn đề của mình chưa nghiêm túc trong việc học tập cũng như trong các vấn về quy định pháp luật. Đóng góp ý kiến, khuyên bảo với bạn bè để thực hiện nghiêm túc hơn trong học tập. Học và nắm vững Luật An toàn giao thông để không vi phạm.
