Tóm tắt bài 1. Một vài chú ý khi viết câu Khi viết câu, ngoài việc phải chú ý viết đúng ngữ pháp, còn cần chú ý đến mối quan hệ lô-gíc giữa các thành phần câu và các từ ngữ trong câu. Về mặt lô-gíc, cần chú ý tránh một số lỗi sau: Lỗi mâu thuẫn lô-gíc giữa chủ ngữ và vị ngữ: Cái bàn này vuông. Lỗi liệt kê không đồng loại: Em rất thích học văn, sử và nhiều môn học tự nhiên khác. Quan hệ giữa các vế câu không lô-gíc: Vì trời mưa nên em vẫn đi học. 2. Luyện tập Câu 1. Những câu dưới đây mắc lỗi diễn đạt liên quan đến loogic. Hãy phát hiện và chữa những lỗi đó. a. Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giày dép và các vật dụng học tập khác. Lỗi: Quần áo, dày dép là đồ dùng sinh hoạt nó không thể nằm trong hệ thống của đồ dùng học tập. Chữa lại: Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giày dép và các vật dụng sinh hoạt khác. b. Trong thanh niên nói chung và trong tầng lớp sinh viên nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công. Lỗi: Thanh niên là tập hợp của những người trẻ tuổi, còn bón đá là một bộ môn thể thao. Hai khái niệm này không "đồng chất" với nhau. Trong thanh niên có học sinh, sinh viên, bộ đội… còn trong bóng đá có thể có huấn luyện viên, cầu thủ nhí… Chữa lại: Trong thanh niên nói chung và trong tầng lớp sinh viên nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công. Hay (Niềm say mê trong bóng đá, trong bầu nhiệt huyết của thanh niên là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công.) c. Lão Hạc, Bước đường cùng và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Lỗi: "Lão Hạc", "Bước đường cùng" là hai tác phẩm hiện thực phê phán của văn học Việt Nam thời kì 1930 – 1945 không nằm trong hệ thống, không cùng chung tác giả là Ngô Tất Tố. Chữa lại: "Lão Hạc" của Nam Cao, "Bước đường cùng" của Nguyễn Công Hoan, "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố… đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. d. Em muốn trở thành một người tri thức hay bác sĩ? Lỗi: Người tri thức bao hàm bác sĩ. Sửa: Em muốn trở thành một kĩ sư hay bác sĩ? e. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sâu sắc về ngôn từ. Lỗi: Nghệ thuật bao chứa ngôn từ. Sửa: Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sâu sắc về nội dung tư tưởng. g. Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người cao thì gầy, còn một người thì mặc áo ca rô. Lỗi: Người nói muốn miêu tả ngoại hình đối lập giữa hai người nhưng lại không cùng bình diện: "cao gầy" thuộc vóc dáng, "áo caro" thuộc về trang phục. Sửa: Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người cao thì gầy, còn một người thì lùn và béo. h. Chị Dậu rất cần cù, chịu khó nên chị rất mực yêu thương chồng con. Lỗi: Quan hệ từ "nên" dùng cho quan hệ nhân – quả. Nhưng "rất mực yêu thương chồng con" không phải là kết quả của "cần cù, chịu khó" Sửa: Chị Dậu rất cần cù, chịu khó và hết mực yêu thương chồng con. Chị Dậu rất nhân hậu, thủy chung nên chị rất mực yêu thương chồng con. i. Nếu như không phát huy cao độ những đức tính tốt đẹp của người phụ nữ xưa thì phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể đạm đương được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó. Lỗi: Cặp "Nếu – thì" vốn để biểu thị mối quan hệ điều kiện – kết quả. Nhưng ở đây "những đức tính tốt đẹp" không sinh ra "những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề" Sửa: Nếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người phụ nữ xưa thù phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể xứng đáng với tám chữ vàng Bác Hồ trao tặng. Đó là "Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang". Nếu như không phát huy cao độ những đức tính tốt đẹp của người phụ nữ xưa thì phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể đạm đương được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó. k. Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe, vừa gây hại cho sức khỏe của những người xung quanh. Lỗi: Khi câu thể hiện mối quan hệ sóng đôi vừa A, vừa B thì giữa A và B phải có quan hệ đẳng lập chứ không được bao hàm. Câu đã cho vi phạm vì "giảm tuổi thọ" nghĩa là đã "có hại cho sức khỏe" Sửa: Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe của chính mình, vừa gây hại cho sức khỏe của những người xung quanh. Câu 2. Hãy tìm những lỗi diễn đạt tương tựu trong bài tập làm văn của mình hoặc của các bạn cùng lớp, trong lời nói hằng ngày hoặc trên các phương tiện truyền thông đại chúng. (1) Thực tế khách quan cho thấy: thành công chỉ có thể có qua những lần rút kinh nghiệm, khắc phục từ những thất bại bước đầu. (2) Vì trong trào “ba đảm đang” đang phát triển sôi nổi khắp nơi, nên chị em phụ nữ của chúng ta đã đóng góp rất nhiều thành tích to lớn vào công cuộc đấu tranh chống ngoại xâm, xây dựng Tổ quốc giàu mạnh. (3) Tác phẩm “Tắt đèn” tác giả đề cập đến nhiều vấn đề ở nông thôn Việt Nam và cái đói của gia đình chị Dậu.
