Tóm tắt bài 1. Tìm hiểu chung a. Tác giả Ngô Tất Tố (1893-1954), quê ở Từ Sơn, Bắc Ninh, xuất thân là một nhà nho gốc nông dân. Ông là một học giả có nhiều công trình khảo cứu về triết học, văn học cổ có giá trị; một nhà báo nổi tiêng một nhà văn hiện thực xuất sắc. Ông được nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. b. Đoạn trích Về đoạn trích: “Tắt đèn” là tác phẩm tiêu biểu của Ngô Tất Tố. Đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” trích trong chương XVIII của tác phẩm. 2. Đọc - hiểu văn bản a. Nhân vật cai lệ Giọng, ngôn ngữ: “thằng … ông… mày ” thét, quát, hầm hè, … → Xấc xược, hách dịch. Âm thanh, ngôn ngữ của dã thú Hành động: Gõ đầu roi, trợn mắt, giật phắt, chạy sầm sập, bịch, sấn, tát,… → hung bạo, tàn ác. Khi đọ sức: ngã chỏng quèo → thảm hại, tả tơi ⇒ Bọn tay sai – công cụ đắc lực của xã hội tàn bạo – không chút tính người. b. Diễn biến tâm lí, hành động của chị Dậu Trước khi bọn tay sai đến: quạt cháo chóng nguội rón rén bưng … “Thầy em hãy cố…” → Dịu dàng, đằm thắm, tình cảm, hết lòng yêu chồng. Khi bọn tay sai đến Run run, thiết tha, đỡ, Cháu van ông… → Van xin, nhẫn nhục ⇒ Bề dưới "chồng tôi đau ốm, các ông không được…"→ Cãi lí ⇒ vị thế ngang hàng Nghiến răng: Mày trói chồng bà… + túm cổ, ấn dúi… → Căm phẫn, khinh bỉ, ngang tàng ⇒ bề trên: sức mạnh của lòng yêu thương, sự căm phẫn. ⇒ Hiền dịu, vị tha, biết nhẫn nhục nhưng tiềm tàng một sức sống mạnh mẽ. 3. Tổng kết a. Nội dung Bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân phong kiến đương thời. Tình cảnh khốn cùng của người nông dân và vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam xưa. b. Nghệ thuật Khắc hoạ nhân vật rõ nét Miêu tả linh hoạt, sống động. Ngôn ngữ kể chuyện, miêu tả, đối thoại đặc sắc Bài tập minh họa Ví dụ Đề: Qua đoạn văn em có nhận xét gì về tính cách của chị Dậu Gợi ý làm bài Các em có thể tham khảo những gợi ý dưới đây Nhận xét: Lòng yêu thương chồng, con sâu sắc, tha thiết Giàu lòng thương và đức hi sinh Sức sống mạnh mẽ, tinh thần phản kháng tìm tàng mãnh liệt Lòng căm hờn ngùn ngụt và sức mạnh tiềm tàng của chị chính là xuất phát từ lòng yêu thương tha thiết, dạt dào trong chị Chú ý: cần kết hợp nêu dẫn chứng từ văn bản để làm rõ những phẩm chất trên
