Trong bài viết này: Chuẩn bị các vật dụng, Chuẩn bị Khay vệ sinh và Chuồng, Huấn luyện Thỏ, Dọn dẹp Khay vệ sinh và Khắc phục Sự cố Bạn muốn chú thỏ mà mình mới nhận nuôi có thể tự do chạy nhảy quanh nhà nhưng lại lo lắng về việc thỏ sẽ đi vệ sinh khắp nơi? Bạn không nên lo lắng. Bản thân thỏ là loài động vật sạch sẽ, và việc huấn luyện chúng sử dụng khay vệ sinh sẽ không khó như bạn nghĩ. Chỉ cần chuẩn bị đầy đủ vật dụng, sắp xếp khay vệ sinh, và dạy thỏ biết sử dụng nó. Hầu hết thỏ nhà đều học việc này một cách dễ dàng. Thực tế, hầu hết thỏ trưởng thành và đã được triệt sản đều sẽ chọn một chỗ cố định để đi vệ sinh, vì thế, gần như tất cả những việc bạn cần làm là đặt khay vệ sinh vào chính vị trí đó. Phần 1 :Chuẩn bị các vật dụng 1. Mua khay vệ sinh. Đĩa/khay/hộp vệ sinh thiết kế dành cho thỏ sẽ có cạnh sau được nâng cao (nhằm tránh đất rơi vãi ra ngoài khi thỏ đào bới đất) và cạnh trước thấp hơn (để thỏ dễ dàng nhảy vào).[1] Bạn có thể mua vài khay để xung quanh nhà cũng như thay đổi dễ dàng khi dọn dẹp và tẩy uế khay vệ sinh. Bạn không cần phải sử dụng khay vệ sinh đặc biệt dành cho thỏ. Loại khay thông thường dành cho mèo với cạnh thấp cũng sẽ phù hợp, hoặc thậm chí dùng cả hộp giấy các-tông có cạnh thấp (nhưng bạn nên chuẩn bị thay mới thường xuyên vì hộp giấy thường bị thỏ gặm nhấm). 2. Chuẩn bị giấy báo. Dùng giấy báo lót lên khay để dọn dẹp khay vệ sinh dễ dàng hơn.[2] Hầu hết giấy báo hiện nay được in bằng mực làm từ đậu nành không gây độc hại cho thỏ, nhưng bạn vẫn nên kiểm tra trước khi sử dụng. Mực in giấy báo cũng có thể dính lên bộ lông của thỏ và khiến lông chuyển thành màu đen hoặc xám. 3. Chọn loại mùn cưa/gỗ nén vệ sinh phù hợp. Bạn nên mua sản phẩm an toàn cho thỏ, ví dụ như loại ép từ giấy hoặc mùn cưa gỗ dương (aspen) chưa qua xử lý. Không sử dụng loại làm từ gỗ thông (pine) hoặc tuyết tùng (cedar), vì những loại này đã qua xử lý bằng dầu và sẽ gây kích ứng phổi của thỏ.[3] Không sử dụng cát vệ sinh dành cho mèo (loại cát đất sét hay loại có vón cục). Nếu thỏ ăn phải những loại đất này có thể gây tắc nghẽn đường ruột. 4. Mua chuồng cho thỏ. Chiều dài của chuồng nên gấp ba đến sáu lần chiều dài cơ thể thỏ. Bước đầu tiên trong quá trình tập đi vệ sinh đó là giới hạn thỏ ở trong chuồng kèm theo thức ăn, nước và nơi trú ẩn ở một bên, và khay vệ sinh ở bên kia. Giới hạn khu vực sinh hoạt sẽ khuyến khích thỏ không làm vương vãi đất ra khu vực thỏ ở và chỉ sẽ đi vệ sinh vào trong khay.[4] 5. Mua cỏ khô chất lượng cao. Sử dụng cỏ khô để thu hút sự chú ý của thỏ bằng cách đặt cỏ vào khay vệ sinh.[5] Thỏ thích nhấm nháp trong lúc đi vệ sinh, vì vậy bước này sẽ khuyến khích thỏ sử dụng khay. 6. Mua xẻng xúc và nước tẩy rửa. Bạn sẽ xúc mùn cưa bẩn chứa chất thải hằng ngày. Và toàn bộ khay vệ sinh cần được rửa sạch ít nhất một tuần một lần.[6] Bạn có thể dùng chất tẩy rửa sửa dụng đặc biệt dành riêng cho các vật nuôi nhỏ.[7]
Phần 2: Chuẩn bị Khay vệ sinh và Chuồng 1. Đặt một vài viên phân vào trong khay. Bạn có thể nhặt vài cục phân của thỏ và rải vào khay vệ sinh. 2. Chuẩn bị khay vệ sinh. Gấp giấy báo lại và lót vào khay. Đổ gỗ nén vệ sinh với độ dày khoảng 3 cm lên mặt giấy. Thỏ không có thói quen chôn vùi chất thải xuống đất. Điều này khiến cho khay có mùi đặc trưng của thỏ và cho biết rằng đây là địa điểm thích hợp để giải quyết nỗi buồn.[8] 3. Đặt khay vệ sinh vào trong chuồng. Bạn nên để khay ở một góc chuồng và rải ít cỏ khô lên khay, hoặc gắn thêm máng cỏ khô tại vị trí đặt khay vệ sinh. Thỏ thích vừa ăn vừa đi vệ sinh, vì vậy cỏ khô ngon lành sẽ thu hút và khuyến khích thỏ đi vệ sinh đúng chỗ.[9] 4. Chuẩn bị chỗ nghỉ và thức ăn trong chuồng. Đặt ổ nằm ở phía bên kia của chuồng cùng vói thức ăn, nước uống và một chỗ để thỏ có thể trốn.[10] Điều này giúp thỏ có chỗ để ẩn nấp và cảm thấy an toàn. 5. Đặt nhiều khay vệ sinh rải rác khắp nhà. Bạn nên chuẩn bị khay ở những khu vực mà thỏ hay sinh hoạt hay chơi đùa. Bạn càng đặt nhiều khay vệ sinh, thì thỏ càng có khả năng sử dụng một trong số chúng. Trước khi cho thỏ làm quen với khay vệ sinh, bạn nên quan sát và chú ý đến khu vực mà thỏ hay tự chọn để giải quyết nỗi buồn. Thông thường đó sẽ là một góc kín đáo nào đó trong nhà. Sau khi xác định khu vực ưa thích của thỏ, bạn hãy đặt khay ở vị trí đó.
Phần 3: Huấn luyện Thỏ 1. Bắt đầu huấn luyện thỏ ngay khi bạn mới đưa thỏ về nhà. Thỏ trưởng thành sẽ học cách đi vệ sinh nhanh hơn thỏ con (dưới 4 tháng tuổi). Tuy nhiên, việc bắt đầu huấn luyện thỏ đi vệ sinh không bao giờ là quá sớm. Bạn nên chuẩn bị sẵn khay vệ sinh ngay khi mang thỏ về nhà, và bắt đầu dạy thỏ cách sử dụng. Chỉ cần kiên trì và rồi thỏ sẽ tiếp thu bài học của mình.[11] Thông thường, khi đã được triệt sản thỏ sẽ chỉ chon một góc để đi vệ sinh và đi tiểu, nên bạn chỉ cần đặt khay vệ sinh ở vị trí đó mà thôi. Trong giai đoạn đầu tiên, khi thỏ đi vệ sinh bên ngoài khay, bạn nên xúc phân và rải vào khay như một cách gợi ý rằng nên đi vệ sinh ở đâu. 2. Cân nhắc triệt sản cho thỏ. Thỏ trưởng thành chưa triệt sản thường có ý thức bảo vệ lãnh thổ mạnh mẽ hơn và sẽ dùng mùi hương để đánh dấu. Việc này bao gồm để lại nước tiểu và phân xung quanh nhà, sử dụng mùi như một cách để đánh dấu lãnh thổ. Triệt sản sẽ giúp việc huấn luyện thỏ đi vệ sinh dễ dàng hơn, bởi vì nhu cầu đánh dấu lãnh thổ sẽ giảm đi đáng kể.[12] 3. Hướng dẫn thỏ sử dụng khay vệ sinh bên trong chuồng. Lúc đầu, việc này giúp hạn chế thỏ ở trong chuồng cùng với khay, từ đó thỏ sẽ học được cách không đi vệ sinh ra khu vực ăn uống và nghỉ ngơi. Quá trình này chỉ mất vài ngày – một khi thỏ đã hiểu được bài học, bạn có thể cho thỏ được ra ngoài. 4. Cho thỏ ra ngoài chơi trong khoảng thời gian ngắn. Khi bạn cho phép thỏ ra ngoài chơi đùa, nếu thấy thỏ bắt đầu ngồi để đi vệ sinh, bạn nên nhẹ nhàng nhấc chúng lên và đặt vào khay vệ sinh trong chuồng. Dấu hiệu cho thấy thỏ sắp đi vệ sinh là đuôi thỏ sẽ hơi dựng lên. Điều này hơi khó để phát hiện, nhưng nó sẽ có ích nếu bạn nhận ra đúng lúc.[13] Trong giai đoạn khi mới tập luyện, bạn không nên cho thỏ ra ngoài hơn mười phút liên tục, và nên quan sát liên tục khi thỏ đang chơi ở trong phòng (để sửa cho thỏ trước khi thỏ kịp đi vệ sinh sai chỗ). Một khi thỏ đã sử dụng khay thường xuyên, bạn có thể thư giãn và đẻ thỏ có nhiều tự do hơn. 5. Thưởng cho thỏ vì đã học được cách sử dụng khay vệ sinh. Bạn không nên la mắng hoặc nổi giận với thỏ nếu chúng không sử dụng khay vệ sinh. Thỏ sẽ không thể tiếp thu theo cách này. Cổ vũ bằng việc khen ngợi sẽ mang lại hiệu quả tốt hơn. Thưởng cho thỏ bằng miếng táo hoặc cà rốt, ngay sau khi sử dụng khay vệ sinh. Việc này sẽ làm răng mốt liên hệ tích cực giữa việc đi vệ sinh và việc sử dụng khay. 6. Điều chỉnh số lượng khay vệ sinh. Sau khi thỏ bắt đầu sử dụng khay một cách chắc chắn, bạn có thể thay đổi số lượng hoặc chuyển vị trí các khay nếu cần. Ví dụ như trong trường hợp thỏ chỉ dùng hai khay vệ sinh và phớt lờ những cái khác, thì bạn có thể dẹp bớt số khay dư thừa. Nếu thỏ không quan tâm đến khay vệ sinh, nhưng lại phóng uế ở góc phòng cách đó 1 m, thì bạn có thể dịch chuyển khay đến góc đó.
Phần 4: Dọn dẹp Khay vệ sinh và Khắc phục Sự cố 1. Dọn đi phần bị dơ của khay. Hàng ngày, bạn nên xúc mùn cưa đã hút nước tiểu ra ngoài. Bạn có thể để phân ở trong khay trong một hoặc hai ngày để lưu lại mùi như một cách đánh dấu để thỏ biết quay lại đó mà đi vệ sinh.[14] 2. Không nên xúc hết phân ra ngoài khay. Khi dọn dẹp khay vệ sinh, bạn nên chú ý những cục phân có hình dạng lớn và ẩm ướt, được tạo thành từ thức ăn mới được tiêu hóa một phần. Bạn nên để nguyên chúng trong khay để thỏ ăn lại và hấp thụ chất dinh dưỡng cần thiết. Nếu không có những cục phân này, thỏ có nguy cơ bị rối loạn dạ dày và tiêu chảy, nếu kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng.[15] 3. Dọn sạch hoàn toàn khay vệ sinh. Bạn nên đổ mùn trong khay và rửa sạch một lần một tuần. Chỉ cần đổ tất cả vào túi ni-lông, buộc chặt và vứt vào thùng rác. Dùng chất tẩy rửa để rửa khay, xả sạch bằng nước rồi để khô ráo. Sau đó chuẩn bị lại khay vệ sinh bằng giấy báo và mùn cưa mới.[16] Phòng khám thú y hoặc cửa hàng vật nuôi có bán chất tẩy rửa an toàn đối với vật nuôi. 4. Lau dọn sau khi xảy ra sự cố. Bạn nên chấp nhận điều này, và rồi chùi rửa vết bẩn kĩ lưỡng để tránh việc thỏ tiếp tục đi vệ sinh vào nơi đó. Sử dụng mước tẩy rửa sinh học và dùng khăn bông hoặc miếng xốp để lau sạch. Sau đó rủa lại với nước.[17] Không nên la mắng hoặc trừng phạt thỏ. Thỏ không thể học được điều gì khi bị phạt, trừ việc trở nên sợ hãi người đang đánh mắng chúng. Khi lau dọn vết bẩn, bạn cần kiểm tra độ bền màu của thảm. 5. Loại trừ mùi hôi còn sót lại. Bạn có thể dùng dung dịch baking soda lên tấm thảm, sau đó xả sạch với nước. Nếu bề mặt sàn nhẵn nhụi, như là gạch hoa hoặc sàn gỗ, thì bạn chỉ cần lau chùi sạch bằng rubbing alcohol (cồn isopropyl).[18] Không dùng sản phẩm vệ sinh có chứa thuốc tẩy. Loại này chứa a-mô-ni-ắc, một thành phần trong nước tiểu, và trên thực tế có thể làm cho mùi nước tiểu nồng hơn. Lời khuyên Hãy kiên nhẫn, thỏ của bạn sẽ cần chút thời gian để nắm được tất cả. Nếu thỏ đi vệ sinh ở góc nhà và không dùng khay vệ sinh, bạn nên chuyển khay đến vị trí góc đó. Khi bạn nhấc thỏ lên, tuyệt đối không nắm phần gáy của thỏ hoặc nhấc tai thỏ lên. Cách làm đúng là đặt tay dưới ngực và đồng thời đỡ mông thỏ lên. Trong trường hợp thỏ mất thói quen sử dụng khay vệ sinh, bạn nên thu hẹp khu vực chạy nhảy của thỏ. Sử dụng rào chắn cho thú cưng nhằm mục đích giảm bớt không gian cho đến khi thỏ bắt đầu có thói quen sử dụng khay trở lại. Một vài chú thỏ chỉ thích dùng một loại mùn cưa hoặc khay nhất định. Nếu thỏ quen dùng kiểu khay vệ sinh nào đó khi còn ở nhà cũ, bạn nên chuẩn bị loại khay tương tự như vậy. Bạn cần đảm bảo chuồng tốt và vững chắc. Cạnh bên của khay vệ sinh nên đủ thấp để thỏ có thể nhảy ra nhảy vào dễ dàng. Mua khay vệ sinh có màu sáng vì thỏ bị thu hút bởi màu sắc tươi sáng. Nói chuyện nhẹ nhàng với thỏ. Bạn có thể dùng giấm để lau chùi nếu thỏ lỡ đi vệ sinh ra sàn. Nếu thỏ còn quá nhỏ, hãy đợi khi thỏ được 4 tháng tuổi. Cảnh báo Tránh sử dụng các loại mùn cưa làm từ gỗ của cây họ thông (thông, linh sam, vân sam), mùn cưa từ lõi ngô, và cát vệ sinh đất sét hay vón cục. Mùn cưa từ gỗ thông (pine) hoặc tuyết tùng (cedar) thải ra chất khí gây tổn thương gan và đường hô hấp của thỏ. Việc này có thể dẫn tới bệnh hen suyễn mãn tính và các bệnh đường hô hấp, làm thỏ bị giảm khả năng hấp thu những loại thuốc cần thiết. Việc hít phải bụi từ cát vệ sinh đất sét có thể gây kích ứng mũi và mắt thỏ và hình thành khối bụi trong phổi khiến cho chúng dễ có nguy cơ mắc phải các bệnh liên quan đến hô hấp hơn. Trong trường hợp thỏ ăn phải cát vệ sinh vón cục hoặc lõi ngô thì chúng có nguy cơ hình thành khối cứng trong đường tiêu hóa dẫn đến ngừng hoạt động và thường nguy hiểm đến tính mạng. Ngay cả khi bạn không thấy thỏ ăn cát vệ sinh thì cũng không nên cho rằng thỏ được an toàn tuyệt đối. Thỏ rất tỉ mỉ trong việc vệ sinh và chúng có thể ăn sạch những cục đất dính trên bộ lông của mình.[19]
