Trong bài viết này:Xác định giới tính của vẹt Mã Lai dựa vào các đặc điểm cơ thể, Xác định giới tính của vẹt Mã Lai qua hành vi Vẹt cockatiel (ở Việt Nam còn gọi là vẹt Mã Lai hoặc vẹt mào Úc) là giống chim bản địa Úc, có họ hàng với các giống khác như vẹt mào Galah và vẹt đen. Những con vẹt Mã Lai trưởng thành có màu "xám thông thường" (mình màu xám và đầu màu vàng) sẽ tương đối dễ phân biệt dựa trên bộ lông của chúng. Những giống vẹt Mã Lai có màu sắc khác có thể hơi khó xác định hơn, tuy nhiên cũng có những khác biệt về hành vi và những dấu hiệu nhỏ mà bạn có thể dựa vào để phỏng đoán. Cố gắng sử dụng nhiều thông tin thay vì chỉ dựa vào một đặc điểm, vì mỗi cá thể vẹt Mã Lai lại có những biến thể rất khác nhau về cấu tạo và hành vi. Phương pháp 1: Xác định giới tính của vẹt Mã Lai dựa vào các đặc điểm cơ thể 1. Chờ cho đến khi chim mọc lông trưởng thành. Vẹt Mã Lai trống và mái khi còn non trông rất giống nhau. Sau khoảng sáu đến chín tháng, chim sẽ rụng lông lần đầu tiên và mọc lớp lông mới, thường có nhiều màu sắc hơn và có sự khác biệt giữa chim trống và chim mái. Bộ lông xỉn màu hoặc bạc màu có thể là dấu hiệu của tình trạng thiếu dinh dưỡng, mặc dù đôi khi chỉ là do chim cần rụng lông vài lần trước khi có bộ lông mới có màu sắc tươi sáng hơn. Không cung cấp tổ cho chim nhỡ chưa trưởng thành, vì điều này có thể kích thích hành vi đẻ trứng hoặc phối giống quá sớm có hại cho chim mái. 2. Kiểm tra xem những chú vẹt Mã Lai của bạn có bộ lông tiêu chuẩn hay không. Vẹt Mã Lai xám bình thường không đột biến sẽ có thân mình màu xám, đầu màu vàng và có vòng tròn màu cam trên má. Những con vẹt này có thể được xác định với các bước bên dưới. Nếu vẹt của bạn không khớp với những mô tả trên đây thì có thể tổ tiên của chúng đã được nhân giống để có màu lông lạ, và bạn sẽ đối mặt với những thách thức lớn hơn. Một số đặc điểm nhận dạng cho những giống vẹt này sẽ được đề cập bên dưới, nhưng bạn thường phải dựa vào những dấu hiệu về hành vi. 3. Quan sát kỹ đuôi vẹt. Ở giống vẹt Mã Lai xám bình thường, vẹt mái trưởng thành (và tất cả những con nhỡ) đều có các vệt ở mặt dưới lông đuôi. Các vệt này thường là các sọc ngang nằm xen kẽ với các màu xám/xám đậm hoặc trắng/ xám hoặc vàng/xám, nhưng một số chim mái có các chấm hoặc đốm không đều trên nền xám. Nếu không trông thấy gì, bạn hãy cầm con chim lên sao cho đuôi của nó nằm dưới ánh sáng và kiểm tra kỹ. Nếu bạn vẫn không nhìn thấy bất cứ dấu vết nào, có lẽ nó là chim trống. Các giống Lutino, hoặc giống chim trắng và vàng nhạt vẫn có hai vòng tròn hai bên má, có thể được phân biệt nhờ các chấm màu vàng dưới cánh và các vệt vàng dưới đuôi ở chim mái. Bạn cần có ánh sáng rõ để quan sát các dấu hiệu này.[1] 4. So sánh màu lông trên mặt chim. Ở giống vẹt Mã Lai xám thông thường, mặt chim trống thường có màu nổi bật hơn với các vòng tròn màu cam rực rỡ trên nền màu vàng sáng. Mặt vẹt mái có vòng tròn màu cam nhạt hơn trên nền màu xám hoặc màu vàng nhạt.[2] Ở một số giống vẹt, chỉ có con trống mới mọc lông màu vàng trên mặt sau khi thay lông, trong khi mặt chim mái có màu xám như chim chưa trưởng thành hoặc có màu hơi nâu.[3] Ở những con vẹt Mã Lai đột biến có mặt trắng nhưng thân mình không trắng, đôi khi chim trống không hề có vòng tròn trên mặt, và chim mái có vòng tròn màu nhạt trên má giống với màu lông trên mình chim.[4] 5. So sánh lông trên mình chim. Ở các giống vẹt Mã Lai có lông mình màu xám, những con chim trống thường có màu xám đậm hơn và chim mái có màu xám nhạt hơn. Đây là một trong những phương pháp phân biệt ít đáng tin cậy nhất, nhưng có thể giúp xác thực các nghi vấn từ các cuộc kiểm tra trước đó. Các giống vẹt có lông mình không phải màu xám hầu như không thể phân biệt được bằng cách này. Ở một số giống, con mái cũng có các đốm vàng nhạt ở mặt dưới cánh.[5] Ở giống vẹt ngọc trai có các đốm trắng trên thân mình không phải màu trắng, con trống thường sẽ mất các “viên ngọc trai” này sau lần thay lông đầu tiên, trong khi chim mái vẫn còn.[6] 6. Đem vẹt đến bác sĩ thú y. Lần kiểm tra sau cùng dựa trên giải phẫu học chỉ nên được thực hiện bởi bác sĩ thú y. Những người thiếu kinh nghiệm có thể làm tổn thương nghiêm trọng cho vẹt khi cố thực hiện việc này, vả lại cũng ít có khả năng phân biệt được sự khác nhau. Bạn hãy nhờ bác sĩ thú y xác định giới tính của vẹt. Bác sĩ thú y có thể kiểm tra hình dạng xương chậu, theo đó vẹt cái thường có xương chậu rộng hơn. Tuy nhiên đây vẫn chưa phải là phương pháp hoàn toàn đáng tin cậy, vì từng cá thể lại có sự khác biệt rất lớn. Vẹt càng lớn tuổi thì phương pháp này càng có nhiều khả năng cho kết quả chính xác, nhất là vẹt trưởng thành của người gây giống và có thể đã từng đẻ trứng.[7] Nếu muốn chắc chắn, bạn hãy yêu cầu xét nghiệm DNA.
Phương pháp 2: Xác định giới tính của vẹt Mã Lai qua hành vi 1. Nghe giọng của chim. Nguyên tắc này không hoàn toàn chắc chắn và không nhanh chóng, nhưng những con vẹt thích học nói thường là con trống.[8] Dù có học nói các cụm từ hay không, chim trống thường hót và huýt sáo nhiều hơn, trong khi chim mái thường ít hót hơn và hay kêu rít hơn chim trống. 2. Cho chim soi gương. Vẹt Mã Lai trống thường hay đứng trước gương, ra bộ, kêu gọi, hoặc xem xét chiếc gương. Nếu chim nhanh chóng mất hứng thú với chiếc gương thì có lẽ nó là chim mái. 3. Quan sát hành vi ve vãn của chim trống. Nói chung, vẹt Mã Lai trống thường hào hứng tán tỉnh bạn tình, nhưng đôi khi chúng cũng biểu hiện các hành vi này dù không có con vẹt nào khác quanh đó:[9] Gõ mỏ lên các đồ vật để phát ra âm thanh lớn nhằm thu hút sự chú ý của chim mái. Vừa đi lại khệnh khạng vừa huýt sáo hoặc gõ mỏ, kèm theo đó là động tác nhảy nhót và/hoặc gật đầu lia lịa. Giang cánh ra xa thân mình, tạo thành hình trái tim khi nhìn từ phía sau. 4. Quan sát hành vi âu yếm của chim mái. Chim mái nói chung ít hăng hái hơn trong việc kết đôi hoặc giao phối và thường không biểu hiện các hành vi này trừ khi có chim trống quanh đó:[10] Đậu trên cành thấp, khe khẽ kêu chít chít, đuôi vểnh lên cao. Giụi mỏ với con chim trống mà nó gắn bó hoặc có ý định kết đôi. 5. Lưu ý đến những hành vi tự thỏa mãn. Phần lớn những người nuôi chim có kinh nghiệm đều nhận thấy chim có hành vi cọ huyệt lên cành đậu, các đồ vật, thậm chí cả tay của chủ. Một số con làm việc này hàng ngày, có khi còn thường xuyên hơn. Hành vi “thủ dâm” này hầu hết thường thấy ở chim trống, nhưng đôi khi cũng có ngoại lệ. Con trống thường nhấp vào vật nào đó hoặc đứng bên trên một vật và cọ huyệt vào đó. Con mái cũng có thể hành động tương tự, nhưng cũng có thể ép sát vào một vật với cái đuôi vểnh lên và thân mình gập ra đằng trước. 6. Quan sát hiện tượng đẻ trứng. Hiển nhiên là chỉ có chim mái mới đẻ trứng, nhưng điều này không giúp bạn phân biệt nếu có một quả trứng xuất hiện trong lồng nuôi nhiều chim. Nếu muốn xác định chắc chắn giới tính của vẹt, bạn nên nuôi mỗi con một lồng và cung cấp một tổ riêng hoặc hướng ống kính máy quay về phía tổ chim để ghi lại hành vi của chúng. Không cung cấp tổ chim cho vẹt mái dưới 18 tháng tuổi, vì hiện tượng đẻ trứng ở chim chưa trưởng thành thường gây ra những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe cho chim. Việc lấy trứng đi sẽ kích thích chim đẻ trứng thêm. Nhớ rằng trứng chim có thể đã được thụ tinh trong trường hợp rõ ràng có hành vi giao phối. Lời khuyên Nếu bạn mua vẹt Mã Lai ở cửa hàng thú cưng hoặc ở người gây giống chim, họ thường xác định giới tính chim khi bán. Tuy rằng cách này cũng không đảm bảo chính xác 100% trừ khi có xét nghiệm DNA, nhưng phỏng đoán của người gây giống nhiều kinh nghiệm thường có độ tin cậy cao. Chim mái dường như có xu hướng hay cắn, nhưng hành vi này phần lớn tùy vào tính khí của từng con. Nếu một con vẹt Mã Lai đẻ hơn 8 quả trứng và hơn hai đợt mỗi năm, có lẽ nó thuộc dạng đẻ trứng nhiều bất thường. Tình trạng này có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt vitamin A và can-xi. Trong trường hợp này, bác sĩ thú y có thể tiêm thuốc cho chim nếu các phương pháp thay thế khác như cho trứng giả vào ổ không có tác dụng. Cảnh báo Việc gây giống có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe nếu chim mái chưa đến 18 tháng. Vẹt Mã Lai chưa hoàn toàn trưởng thành cũng khó có khả năng làm bố mẹ tốt.[11] Nếu bạn nuôi nhiều vẹt Mã Lai trống và mái hoặc chưa xác định được giới tính, bạn nên tách chúng ra cho đến khi chim trưởng thành, hoặc để ý những dấu hiệu của hành vi giao phối. Những cặp vẹt Mã Lai đã kết đôi thỉnh thoảng cũng ẩu đả nhưng hiếm khi nghiêm trọng đến mức bị thương.[12]
