Địa lý 10 Bài 8: Tác động của nội lực đến địa hình bề mặt Trái Đất

  1. Tác giả: LTTK CTV
    Đánh giá: ✪ ✪ ✪ ✪ ✪

    Tóm tắt lý thuyết

    I. Nội lực

    • Khái niệm: Nội lực là lực phát sinh từ bên trong Trái Đất.
    • Nguyên nhân: Nguồn năng lượng sinh ra nội lực chủ yếu là nguồn năng lượng ở trong lòng Trái Đất như năng lượng của sự phân hủy các chất phóng xạ, sự dịch chuyển các dòng vật chất theo trọng lực, phản ứng hóa học…
    II. Tác động của nội lực

    • Thông qua các vận động kiến tạo, làm cho các lục địa nâng lên hay hạ xuống,uốn nếp hay đứt gãy, gây ra động đất hay núi lửa...
    1. Vận động theo phương thẳng đứng

    • Vận động nâng lên, hạ xuống của vỏ trái đất diễn ra trên diện tích rộng lớn, xảy ra rất chậm và lâu dài.
    • Kết quả: biển tiến và biển thoái.
    • Ví dụ: Khu vực phía bắc của Thụy Điển, Phần Lan đang tiếp tục được nâng lên, còn khu vực lãnh thổ Hà Lan đang bị hạ xuống.
    2. Vận động theo phương nằm ngang

    [​IMG]
    (Hình 8.1. Hiện tượng uốn nếp)
    • Làm cho vỏ Trái Đất bị nén ép ở khu vực này, tách dãn ở khu vực kia gây ra hiện tượng uốn nếp hiện tượng: núi uốn nếp và hiện tượng đứt gẫy hiện tượng: hẻm vực, thung lũng, các địa hào, địa lũy...
    a. Hiện tượng uốn nếp:
    • Diễn ra ở những nơi đá mềm, độ dẻo cao (đá trầm tích).
    • Kết quả:
      • Cường độ ban đầu yếu nếp uốn.
      • Cường độ sau (nén ép mạnh) núi uốn nếp.
    • Ví dụ: Các dãy núi: Uran, Thiên Sơn, Himalaya, Coocđie, Anđét…
    b. Hiện tượng đứt gãy:
    • Diễn ra ở những nơi đã cứng sẽ bị đứt gãy dịch chuyển ngược với nhau theo phương gần thẳng đứng hay phương nằm ngang.
    • Kết quả:
      • Cường độ tách dãn yếu đá chỉ bị nứt không dịch chuyển, tạo thành khe nứt.
      • Cường độ mạnh tạo thành địa lũy, địa hào.
    • Ví dụ: như thung lũng sông Hồng, dãy con voi nằm kẹp giữa sông Hồng và sông Chảy, Biển Hồ, các hồ dài ở Đông Phi.
    [​IMG]
    (Hình 8.4. Đứt gãy Đông Phi và Biển Đỏ)
    Bài tập minh họa

    Câu hỏi: Dựa vào kiến thức đã học, hãy nêu mối quan hệ giữa sự chuyển dịch của các mảng kiến tạo với việc hình thành các nếp uốn.

    Trả lời:


    • Trong quá trình dịch chuyển các mảng có nhiều kiểu tiếp xúc và khi mà hai mảng xô vào nhau thì chỗ tiếp xúc của các mảng đất đá bị dồn ép lại nhô lên hình thành cá dãy núi uốn nếp.
    • Hoặc các vực sâu các đảo núi lửa kèm theo động đât núi lửa như sự xô vào của mảng Bắc Mĩ và Thái Bình Dương hình thành nên hệ thống núi trẻ ở rìa phía tây Châu Mĩ.