I. Ngưng đọng hơi nước trong khí quyển 1. Ngưng đọng hơi nước Điều kiện ngưng đọng hơi nước: - Không khí chứa hơi nước đã bão hòa mà vẫn được cung cấp hơi nước hoặc không khí gặp lạnh. - Phải có hạt nhân ngưng đọng như khói, bụi, muối, …. 2. Sương mù Điều kiện hình thành: - Độ ẩm tương đối cao. - Khí quyển ổn định theo chiều thẳng đứng. - Có gió nhẹ. 3. Mây và mưa Mây: Hơi nước gặp lạnh, ngưng đọng thành những hạt nước nhỏ và nhẹ và tụ lại thành từng đám mây. Mưa: Khi các hạt nước trong mây đủ lớn rơi được xuống mặt đất mưa. Tuyết rơi: Nước rơi gặp nhiệt độ khoảng 00C, không khí yên tỉnh tuyết rơi. Mưa đá: Nước mưa rơi ở thể rắn (băng). II. Những nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa 1. Khí áp - Khu áp thấp: hút gió và đẩy không khí lên cao sinh ra mây, gặp nhiệt độ thấp sinh ra mưa; các khu áp thấp thường mưa nhiều. - Khu áp cao: thường mưa ít hoặc không mưa (vì không khí ẩm không bốc lên được, chỉ có gió thổi đi mà không có gió thổi đến). 2. Frông - Frông được hình thành do sự tranh chấp giữa khối không khí nóng và không khí lạnh đã dẫn đến loạn không khí và sinh ra mưa - Dọc các frông nóng và lạnh, không khí nóng bốc lên trên không khí lạnh nên bị co lại và lạnh đi, gây ra mưa - Miền có frông, nhất là dải hội tụ đi qua, thường mưa nhiều. 3. Gió Các vùng sâu trong lục địa, không có gió từ đại dương thổi vào sẽ mưa rất ít - Miền có gió mậu dịch: mưa ít. - Miền có gió tây ôn đới thổi từ biển vào gây mưa nhiều (Tây Âu, tây Bắc Mĩ). - Miền có gió mùa: mưa nhiều (vì một nửa năm là gió thổi từ đại dương vào lục địa) 4. Dòng biển Tại vùng ven biển: - Nơi có dòng biển nóng đi qua: mưa nhiều (không khí trên dòng biển nóng chứa nhiều hơi nước, gió mang vào lục địa). - Nơi có dòng biển lạnh đi qua: mưa ít (không khí trên dòng biển bị lạnh, hơi nước không bốc lên được) 5. Địa hình - Cùng một sườn núi đón gió: càng lên cao, nhiệt độ giảm, mưa nhiều và sẽ kết thúc ở một độ cao nào đó; đỉnh núi cao thường khô ráo - Cùng một dãy núi sườn đón gió ẩm mưa nhiều, sườn khuất gió mưa ít. III. Sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất 1. Lượng mưa trên Trái Đất phân bố không đều theo vĩ độ - Mưa nhiều nhất ở vùng xích đạo (vì nhiệt độ cao, khí áp thấp, có nhiều biển, đại dương, diện tích rừng lớn, nước bốc hơi mạnh). - Mưa tương đối ít ở hai vùng chí tuyến Bắc và Nam (áp cao, diện tích lục địa lớn). - Mưa nhiều ở hai vùng ôn đới (áp thấp, có gió tây ôn đới từ biển thổi vào). - Mưa càng ít khi càng về gần hai cực (áp cao,nhiệt độ thấp, khó bốc hơi nước). 2. Lượng mưa phân bố không đều do ảnh hưởng của đại dương - Ở mỗi đới, từ Tây sang Đông có sự phân bố lượng mưa không đều. - Mưa nhiều ở vùng gần biển, dòng biển nóng. - Mưa ít: xa đại dương, ở sâu trong lục địa, dòng biển lạnh, có địa hình chắn gió không, ở phía nào. - Lượng mưa phân bố nhiều hay ít phụ thuộc vị trí xa, gần đại dương; ven bờ có dòng biển nóng hay lạnh; gió thổi từ biển vào từ phía đông hay phía tây.
