I. TỰ NHIÊN VÀ DÂN CƯ - XÃ HỘI 1. Vị trí địa lí và giới hạn lãnh thổ. - Diện tích: 44.255 km2. - Dân số: 8,4 triệu người (năm 2002) - Lãnh thổ kéo dài, hẹp ngang. - Phía bắc giáp Bắc Trung bộ, phía tây giáp Tây Nguyên, phía nam giáp Đông Nam Bộ, phía đông giáp biển. - Có nhiều đảo, quần đảo lớn nhỏ, trong đó có quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. => Ý nghĩa quan trọng về mặt kinh tế và an ninh quốc phòng: + Vị trí trung chuyển giữa hai miền Bắc - Nam, nối Tây Nguyên với các cảng biển phía Đông -> thuận lợi cho lưu thông và trao đổi hàng hóa. + Các đảo và quần đảo có tầm quan trọng về kinh tế và quốc phòng đối với cả nước. 2. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên. * Thuận lợi: Các tỉnh đều có núi, gò đồi ở phía tây, dải đồng bằng hẹp ở phía đông; bờ biển khúc khuỷu có nhiều vũng, vịnh -> phát triển đa dạng các hoạt động kinh tế. - Vùng gò, đồi phía tây phát triển lâm nghiệp: Rừng cung cấp nhiều lâm sản quý như quê, trầm hương, sâm quy, kì nam và các loài chim thú quý. - Vùng đất rừng chân núi thuận lợi cho chăn nuôi gia sức lớn, đặc biệt là nuôi bò đàn. - Đồng bằng ven biển thuận lợi để trồng lúa, ngô, sắn, khoai, rau quả và một số cây công nghiệp có giá trị (bông, vải, mía đường). - Biển: có nhiều ngư trường lớn, khoáng sản biển, các bãi biển đẹp, nhiều vũng vịnh để xây dựng cảng nước sâu => phát triển tổng hợp kinh tế biển. - Một số đảo ven bờ từ Quảng Nam đến Khánh Hòa có thể khai thác tổ chim yến (yến sào) đem lại giá trị kinh tế cao. - Khoáng sản: cát thủy tinh, titan, vàng => phát triển công nghiệp khai khoáng. * Khó khăn: - Khí hậu: nhiệt đới gió mùa, có mùa khô kéo dài, thời tiết thường hạn hán vào mùa khô, lũ lụt trong mùa mưa bão. - Sông: ngắn và dốc, thường có lũ vào mùa mưa. - Rừng: đang giảm sút, diện tích rừng che phủ còn 39%, hiện tượng sa mạc hoá có nguy cơ mở rộng ở các tỉnh cực Nam Trung Bộ. 3. Đặc điểm dân cư, xã hội. - Phân bố dân cư không đều, có sự khác biệt giữa miền núi phía Tây và dải đồng bằng ven biển phía Đông. - Thuận lợi: + Nguồn lao động dồi dào, giàu kinh nghiệm, kiên cường trong đấu tranh chống ngoaị xâm và thiên tai. + Nhiều địa điểm du lịch hấp dẫn (Phố cổ Hội An, Di tích Mỹ Sơn,…) - Khó khăn: Đời sống của một bộ phận dân cư còn nhiều khó khăn. II. KINH TẾ 1. Tình hình phát triển kinh tế. a) Nông nghiệp. - Chăn nuôi bò, khai thác, nuôi trồng và chế biến thủy sản là thế mạnh của vùng. + Đàn bò năm 2002 là 1008,6 nghìn con. + Ngư nghiệp: chiếm 27,4% thủy sản khai thác của cả nước (2002); các mặt hàng xuất khẩu chủ lực là mực, tôm, cá đông lạnh + Nghề làm muối và chế biến thủy sản khá phát triển; các thương hiệu nổi tiếng: muối Cà Ná, Sa Huỳnh, nước mắm Nha Trang, Phan Thiết. - Khó khăn: + Quỹ đất nông nghiệp hạn chế. + Sản lượng lương thực bình quân đầu người thấp hơn trung bình của cả nước. => Nguyên nhận: do diện tích đất hẹp, đất xấu, thiếu nước và thường bị bão lụt về mùa mưa. - Biện pháp: + Trồng rừng phòng hộ. + Xây dựng hệ thống hồ chứa nước nhằm hạn chế thiên tai và chủ động cấp nước cho sản xuất- sinh hoạt. b) Công nghiệp. - Giá trị sản xuất công nghiệp còn chiếm tỉ trọng nhỏ so với cả nước nhưng có tốc độ tăng trưởng nhanh và khá cao (từ 5,6% năm 1995 lên 14,7% năm 2002). - Cơ cấu ngành bước đầu được hình thành và khá đa dạng: + Công nghiệp cơ khí, chế biến nông sản thực phẩm khá phát triển. + Công nghiệp chế biến lâm sản, sản xuất hàng tiêu dùng (dệt, may,...). + Thành phố Đà Nẵng và Quy Nhơn là 2 trung tâm cơ khí sửa chữa, lắp ráp. c) Dịch vụ. - Giao thông vận tải: + Các hoạt động vận tải trung chuyển trên tuyến Bắc _ Nam diễn ra sôi động. + Các thành phố biển vừa là đầu mối giao thông thủy bộ vừa là cơ sở xuất nhập khẩu quan trọng của các tỉnh trong vùng và Tây Nguyên. - Du lịch là thế mạnh kinh tế của vùng với nhiều bãi biển nổi tiếng và quần thể di sản văn hóa (bãi biển Non Nước, Nha Trang, Mũi Né..; phố cổ Hội An, Di tích Mỹ Sơn). 2. Các trung tâm kinh tế và vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. - Các trung tâm kinh tế của vùng đều là các thành phố biển, có quy mô vừa và nhỏ: Đà Nẵng, Nha Trang, Quy Nhơn, Quảng Ngãi. - Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung: + Bao gồm các tỉnh: Thừa Thiên - Huế, thành phố Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định. + Vai trò: tác động mạnh tới sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế và có tầm quan trọng ở các vùng Duyên hải Nam Trung bộ, Bắc Trung bộ và Tây Nguyên.