1. Nguyên tắc Để nhận biết ion trong dung dịch, ta thêm vào dung dịch 1 thuốc thử nào đó để tạo với ion cần nhận biết 1 sản phẩm đặc trưng hoặc là 1 kết tủa hoặc là hợp chất có màu hoặc là 1 chất khí khó tan sủi bọt. 2. Bảng tổng hợp nhận biết các ion trong dung dịch * Nhận biết cation CationThuốc thửHiện tượngPhương trình phản ứngH+Quỳ tímHóa đỏKLK: Li+ Na+ K+ Rb+Thử lửa: Đốt trên ngọn lửa vô sắcNgọn lửa màu đỏ tía Ngọn lửa màu vàng Ngọn lửa màu tím Ngọn lửa màu đỏ máuKLKT: Mg2+ Ca2+ Ba2+dd NaOH (KOH) dư dd Na2CO3 và khí CO2 dd SO42- hoặc dd CrO42-Kết tủa keo trắng không tan Kết tủa trắng sau đó tan trong khí CO2 Kết tủa trắng Kết tủa vàng tươiMg2+ + 2OH- → Mg(OH)2↓ Ca2+ + Na2CO3 → CaCO3↓ + 2Na+ CaCO3 + H2O + CO2 → Ca(HCO3)2 + Ba2+ Ba2+ + SO42- → BaSO4↓ Ba2+ + CrO42- → BaCrO4↓NH4+dd NaOH (KOH)Khí mùi khai bay lên làm quỳ tím ẩm hóa xanhNH4+ + OH- → NH3↑ + H2OAl3+dd NaOH (KOH) dưKết tủa keo trắng sau đó tanAl3+ + 3OH- → Al(OH)3↓ Al(OH)3 + OH- → AlO2- + 2H2OFe2+dd NaOH (KOH)Kết tủa trắng xanh hóa nâu đỏ trong không khíFe2+ + 2OH- → Fe(OH)2↓ 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3↓Fe3+dd NaOH (KOH)Kết tủa nâu đỏFe3+ + 3OH- → Fe(OH)3↓Cr3+dd NaOH (KOH)Kết tủa xanh xámCr3+ + 3OH- → Cr(OH)3↓Cu2+dd NaOH (KOH) hoặc dd NH3 dưKết tủa keo màu xanh lam Kết tủa keo màu xanh lam sau đó tan tạo dd xanh thẫmCu2+ + 2OH- → Cu(OH)2↓ Cu2+ + 2NH3 + 2H2O → Cu(OH)2↓+ 2NH4+ Cu(OH)2 + 4NH3 → [Cu(NH3)4](OH)2Ag+dd Cl- (HCl hoặc dd muối Cl-)Kết tủa trắng hóa đen ngoài ánh sángAg+ + Cl- → AgCl↓ 2AgCl $\xrightarrow{as}$ 2Ag↓ + Cl2Nhận biết anion AnionThuốc thửHiện tượngPhương trình phản ứngOH-Quỳ tímHóa xanhHalogenua: Cl- Br- I-dd AgNO3 dd AgNO3 dd AgNO3Kết tủa trắng Kết tủa vàng nhạt Chất rắn màu vàngCl- + AgNO3 → AgCl↓ + NO3- Br- + AgNO3 → AgBr↓ + NO3- I- + AgNO3 → AgI↓ + NO3-S2-dd Pb2+ (Pb(NO3)2hoặc PbCl2)Kết tủa đenS2- + Pb2+ → PbS↓SO32-dd axit H+(HCl hoặc H2SO4 loãng)Sủi bọt khí mùi hắc làm mất màu dd Br2SO32- + 2H+ → SO2↑ + H2O SO2 + Br2 + 2H2O → 2HBr + H2SO4SO42-dd Ba2+(BaCl2 hoặc Ba(NO3)2)Kết tủa trắngSO42- + Ba2+ → BaSO4↓CO32-dd axit H+(HCl hoặc H2SO4)Sủi bọt khí không màu làm đục nước vôi trongCO32- + 2H+ → CO2↑ + H2O CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2OPO43-dd AgNO3Kết tủa màu vàngPO43- + 3AgNO3 → Ag3PO4↓ + 3NO3-CrO42-dd BaCl2Kết tủa màu vàng tươiCrO42- + BaCl2 → BaCrO4↓ + 2Cl-NO3-dd H2SO4 và CuSủi bọt khí không màu hóa nâu đỏ trong không khí2NO3- + 8H+ + 3Cu → 3Cu2++ 2NO↑ + 4H2O 2NO + O2 → 2NO2