I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ ĐỐI VỚI THỰC VẬT 1. Vai trò sinh lí của nitơ đối với thực vật - Nitơ là một nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu của thực vật. Nitơ được rễ cây hấp thụ từ môi trường ở dạng NH4+ và NO3-. Trong cây NO3- được khử thành NH4+. - Nitơ có vai trò quan trọng đối với đời sống của thực vật: Vai trò chung: Đảm bảo cho cây sinh trưởng và phát triển tốt Vai trò cấu trúc: Tham gia cấu tạo nên các phân tử protein, enzim, coenzim, axit nucleic, diệp lục, ATP… Nitơ có trong các chất điều hòa sinh trưởng → Dấu hiệu khi cây thiếu Nitơ là cây sinh trưởng kém, xuất hiện màu vàng nhạt trên lá; thừa N, cây phát triển quá nhanh, dễ lốp, đổ. Vai trò điều tiết: Tham gia điều tiết các quá trình trao đổi chất và trạng thái ngậm nước của tế bào và ảnh hưởng đến mức độ hoạt động của tế bào. → Nitơ có vai trò quyết định đến toàn bộ các quá trình sinh lý của cây trồng 2. Nguồn cung cấp nitơ cho cây II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT Sự đồng hoá Nitơ trong mô thực vật gồm 2 quá trình: 1. Quá trình khử nitrat (NO3- ) - Là quá trình chuyển hoá NO3- thành NH4+, có sự tham gia của Mo và Fe được thực hiện ở mô rễ và mô lá diễn ra qua 2 giai đoạn: Giai đoạn 1: NO3- (nitrat) được khử thành NO2- (nitrit), được xúc tác bởi enzim nitrat reductaza. NO3- + NAD(P)H + H+ + 2e- → NO2- + NAD(P)+ + H2O Giai đoạn 2: NO2- (nitrit) được khử thành NH4+ (amoni) được xúc tác bởi enzim nitrit reductaza. NO2- + 6 Feredoxin khử + 8H+ + 6e- → NH4+ + 2H2O - Điều kiện cho quá trình khử nitrat: Có các enzim đặc hiệu xúc tác cho các phản ứng Có các lực khử mạnh - Ý nghĩa: hạn chế sự tích lũy nitrat trong các bộ phận của cây 2. Quá trình đồng hoá NH4+ trong mô thực vật Theo 3 con đường: * Amin hoá trực tiếp các axit xêto tạo axit amin: Axit xêto + NH4+ → Axit amin. Vd: Axit α- xetoglutaric + NH4+ + NADH2 → Axit glutamic + H2O + NAD+ * Chuyển vị amin: Axit amin + axit xêto → axxit amin mới + axit xêto mới Vd: Axit glutamic + Axit piruvic → Alanin + Axit α- xetoglutaric *Hình thành amit: Là con đường liên kết phân tử NH3 với axit amin đicacboxilic. Axit amin đicacboxilic + NH4+ → amit Vd: Axit glutamic + NH4+ → Glutamin → Sự hình thành amit có ý nghĩa sinh học quan trọng + Đó là cách giải độc NH3 tốt nhất (NH3 tích luỹ lại sẽ gây độc cho tế bào) + Amit là nguồn dự trữ NH3 cho quá trình tổng hợp a. amin khi cần thiết.
