Tóm tắt lý thuyết 1. Axit 1.1. khái niệm Phân tử axít gồm một hay nhiều nguyên tử hiđrô liên kết với gốc axít, các nguyên tử hiđrô này có thể thay thế bằng các nguyên tử kim loại. Ví dụ: HCl (1 nguyên tử H + gốc axit -Cl); H2SO4 (2nguyên tử H và gốc axit =SO4) 1.2. Công thức của axít Công thức: CHnA n: là chỉ số của nguyên tử H A: là gốc axít 1.3. Phân loại Axit không có oxi: HCl, H2S... Axit có oxi: HNO3, H2SO4, H3PO4 … 1.4. Tên gọi *Axít có oxi Cách gọi tên: Tên axit: axit + tên Phi kim +ic Ví dụ: HNO3 (Axit nitric), H2SO4 (Axit sunfuric)... *Axít không có oxi Cách gọi tên: axit + tên phi kim +hiđic Ví dụ: H2S (axit sunfuhiđric), HCl (axit clohiđric)... *Axít có ít oxi Cách gọi tên: axit + PK + ơ Ví dụ: H2SO3 (axit sunfurơ). Gốc =SO3 có tên là sunfit 2. Bazơ 2.1. Khái niệm Ví dụ một số bazơ: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3... Nhận xét: Có một nguyên tử kim loại. Một hay nhiều nhóm OH (hidroxit). Vì nhóm - OH luôn có hoá trị I. Số nhóm - OH được xác định bằng hoá trị của kim loại. Kết luận: Bazơ là một phân tử gồm một nguyên tố kim loại liên kết một hay nhiều nhóm hiđroxit(-OH). 2.2. Công thức hóa học Công thức: M(OH)n M: là nguyên tố kim loại n: là chỉ số của nhóm (-OH) 2.3. Phân loại bazơ Bazơ tan (kiềm), tan được trong nước: NaOH; Ca(OH)2... Bazơ không tan, không tan được trong nước: Fe(OH)3; Cu(OH)2… 2.4. Tên gọi Tên bazơ = Tên kim loại( nếu kim loại có nhiều hoá trị gọi tên kèm theo tên hoá trị) + hiđroxit. Ví dụ: Ca(OH)2 Canxi hidroxit; Fe(OH)3 sắt (III) hiđroxit. 3. Muối 3.1. Khái niệm Phân tử muối gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết một hay nhiều gốc axít. Ví dụ: NaCl, KBr, Na2SO4, Fe(NO3)3 3.2. Công thức hóa học Công thức: MxAy M: là nguyên tố kim loại x: là chỉ số của M A: là gốc axít y: là chỉ số của gốc axít 3.3. Cách đọc tên muối Tên muối = tên kim loại (kèm hoá trị kim loại có nhiều hoá trị) + tên gốc axít Tên một số gốc muối: -Cl (clorua), =SO4 (sunfat), -NO3 (Nitrat), =CO3 (Cacbonat), -HCO3(Hiđrocacbonat), -HSO4 (Hiđrosunfat) Ví dụ: NaCl (Natri clorua), CaCO3 (Canxi cacbonat), Fe2(SO4)3 Sắt (III) sunfat, KHCO3 (Kali hiđrocacbonat)... 3.4. Phân loại muối Muối trung hoà: Là muối mà trong gốc axít không có nguyên tử “ H” có thể thay thế bằng nguyên tử kim loại như ZnSO4; Cu(NO3)2… Muối axít: Là muối mà trong đó gốc axít còn nguyên tử “H” chưa được thay thế bằng nguyên tử kim loại như NaHCO3; Ca(HCO3)2… 4. Tổng kết Hình 1: Sơ đồ tư duy bài Axit - Bazơ - Muối Bài tập minh họa Bài 1: Lấy ví dụ về một số axit đã biết. Em hãy nhận xét điểm giống và khác nhau trong các thành phần phân tử trên. Hướng dẫn: Một số axit là: HCl, H2SO4, HNO3, H3PO4 Giống: đều có nguyên tử H. Khác: các nguyên tử H liên kết với các nhóm nguyên tử (gốc axit) khác nhau. Bài 2: Viết công thức hoá hóa học của các axit sau: a) axit sunfuhidric. b) axit cacbonic. c) axit photphoric. Hướng dẫn: a) axit sunfuhidric có công thức là H2S b) axit cacbonic có công thức là H2CO3 c) axit photphoric có công thức là H3PO4 Bài 3: Viết công thức hoá học của các axít có gốc axít cho dưới đây và cho biết tên của chúng. (-Cl, = SO3, = SO4, = S, -NO3.) Hướng dẫn: Các axit với công thức và tên gọi tương ứng là: Ứng với gốc -Cl ta có axit clohiđric HCl Ứng với gốc = SO3 ta có axit sunfurơ H2SO3 Ứng với gốc = SO4 ta có axit sunfuric H2SO4 Ứng với gốc = S ta có axit sunfuhiđric H2S Ứng với gốc -NO3 ta có axit nitric HNO3 Bài 4: Viết công thức hoá học bazơ tương ứng với các oxít sau: BaO; MgO; FeOvà đọc tên các Bazơ trên. Hướng dẫn: Các bazơ tương ứng là: Ba(OH)2; Mg(OH)2; Fe(OH)2 Tên gọi của bazơ Ba(OH)2 là: Bari hiđroxit Tên gọi của bazơ Mg(OH)2 là: Magie hiđroxit Tên gọi của bazơ Fe(OH)2 là: Sắt (II) hiđroxit Bài 5: Công thức hóa học ứng với các tên gọi sau là: Kẻm clorua, Nhôm sunfat, Sắt (III) nitrat, Kalihiđrocacbonat, Natrihiđrosunfat. Hướng dẫn: Kẽm clorua: ZnCl2 Nhôm sunfat: Al2(SO4)3 Sắt (III) nitrat: Fe(NO3)3 Kalihiđrocacbonat: KHCO3 Natrihiđrosunfat: KHSO4 Bài 6: Trong các muối sau muối nào là muối axit, muối nào là muối trung hoà: NaH2PO4, BaCO3, Na2SO4, Na2HPO4, K2SO4, Fe(NO3)3 Hướng dẫn: Muối trung hoà: Là muối mà trong gốc axít không có nguyên tử “ H” có thể thay thế bằng nguyên tử kim loại là: BaCO3, Na2SO4, K2SO4, Fe(NO3)3 Muối axít: Là muối mà trong đó gốc axít còn nguyên tử “H” chưa được thay thế bằng nguyên tử kim loại là: NaH2PO4, Na2HPO4