Sinh học 7 Bài 21: Đặc điểm chung và vai trò của ngành Thân mềm

  1. Tác giả: LTTK CTV
    Đánh giá: ✪ ✪ ✪ ✪ ✪

    Tóm tắt lý thuyết

    1. Đặc điểm chung

    [​IMG]
    Hình 1: Sự đa dạng về kích thước​
    • Về kích thước: Có loài nhỏ bé (vài gam), nhưng cũng có loài có số lượng rất lớn (vài trăm Kg đến 1 tấn)
    [​IMG]
    Hình 2: Sự đa dạng về môi trường sống​
    • Về môi trường:
      • (1)Một số loài sống trên cạn, trên cây ở độ cao hàng trăm mét (ốc sên)
      • (2) Một số loài sống ở môi trường nước ngọt: Sông, suối, ao ,hồ… (ốc, trai…)
      • (3) Một số loài sống ở môi trường nước mặn (trai, sò, mực…)
      • (4) Ngoài ra cũng có một số loài sống ở đáy biển sâu: Sên biển, bạch tuộc biển sâu…
    [​IMG]
    Hình 3: Tập tính của động vật thân mềm​
    • Về tập tính: Thân mềm có lối sống vùi lấp (trai, sò, ngao...), bò chậm chạm (các loài ốc), di chuyển với tốc độ cao (Mực nang, mực ống)
    [​IMG]
    Hình 4: Sơ đồ cấu tạo chung của đại diện thân mềm​
    1- Đầu; 2- Vỏ đá vôi; 3- Khoang áo; 4- Ống tiêu hóa; 5- Chân
    Đặc điểm
    Đại diện
    Nơi sốngLối sốngKiểu vỏ đá vôiThân mềmKhông phân đốtPhân đốtKhoang áo phát triển
    Trai sôngNước ngọtVùi lấp2 mảnh vỏXXX
    Sò huyếtNước mặnVùi lấp2 mảnh vỏXXX
    Ốc sênỞ cạnBò chậm chạp1 vỏ xoắn ốcXXX
    Ốc bươuNước ngọtBò chậm chạp1 vỏ xoắn ốcXXX
    MựcỞ biểnBơi nhanhVỏ tiêu giảmXXX
    Bảng 1: Sơ đồ cấu tạo chung của đại diện thân mềm​
    2. Vai trò
    • Lợi ích:
      • Làm thực phẩm cho con người.
      • Làm thức ăn cho động vật khác.
      • Làm đồ trang trí, trang sức.
      • Làm sạch môi trường nước.
      • Có giá trị xuất khẩu.
      • Có giá trị về mặt địa chất.
    [​IMG]
    Hình 5: Các loài động vật thân mềm dùng làm thức ăn​
    [​IMG]
    Hình 6: Trai lọc 40 lít nước trong một ngày đêm.​
    Vẹm lọc 3.5 lít mỗi ngày.
    [​IMG]
    Hình 7: Di tích lịch sử: Hang con Moong​
    Những lớp vỏ ốc dày hàng mét chứng tỏ cư dân Việt cổ đã sinh sống ở Hang Con Moong
    liên tục cả vạn năm trước khi di cư xuống đồng bằng sông Mã và sông Hồng.
    • Tuy nhiên, cũng có một số động vật thân mềm gây hại đáng kể.
      • Có hại cho cây trồng.
      • Là vật chủ trung gian truyền bệnh giun sán cho người và động vật.
      • Phá hại vỏ tàu thuyền và các công trình dưới nước…
    [​IMG]
    Hình 8: Một số tác hại của động vật thân mềm
    Ý nghĩa thực tiễn
    Tên đại diện thân mềm có ở địa phương
    Làm thực phẩm cho ngườiMực, Sò huyết,...
    Làm thức ăn cho động vật khácSò, Hến, Ốc gạo…
    Làm đồ trang sức, đồ trang tríTrai, Sò điệp, Ốc giác…
    Làm sạch môi trường nướcTrai, Sò, Vẹm, Dộp…
    Có hại cho cây trồngỐc sên, Ốc bươu vàng…
    Làm vật chủ trung gian truyền bệnh giun sánỐc mút, Ốc gạo,…
    Có giá trị xuất khẩuMực, Bào ngư…
    Có giá trị về mặt địa chấtỐc anh vũ, Sò…
    Gây hại các công trình ở nướcHà, hàu…
    Bảng 2: Bảng ý nghĩa thực tiễn của ngành thân mềm​
    3. Tổng kết

    [​IMG]
    Bài tập minh họa

    Bài 1:
    Chúng ta cần làm gì để bảo vệ thân mềm có lợi?
    Chúng ta phải làm gì để tiêu diệt thân mềm có hại?
    Hướng dẫn:
    • Các biện pháp bảo vệ thân mềm có lợi:
      • Nuôi trồng để tăng số lượng, tạo điều kiện cho phát triển tốt.
      • Khai thác hợp lý, tránh nguy cơ tuyệt chủng.
      • Lai tạo các giống mới.
    • Các biện pháp tiêu diệt thân mềm có hại:
      • Biện pháp thủ công như phát động phong trào bắt và tiêu diệt.
      • Dùng thiên địch và thuốc hóa học diệt trừ (chú ý khi dùng)