Sinh học 7 Bài 40: Đa dạng và đặc điểm chung của lớp Bò sát

Tóm tắt lý thuyết

1. Đa dạng của bò sát

• Bò sát rất đa dạng, số lượng loài lớn, có khoảng 6500 loài, Việt Nam đã phát hiện 271 loài, chia thành 4 bộ:
  • Bộ Đầu mỏ.
  • Bộ Có vảy: đại diện thằn lằn.
  • Bộ Rùa: rùa, víc. ba ba...
  • Bộ Cá sấu: đại diện cá sấu.
• Có lối sống và môi trường sống phong phú.

​

Hình 1: Đặc điểm cấu tạo ngoài đặc trưng phân biệt 3 bộ trong lớp Bò sát​

Tên bộ​	Mai và yếm​	Hàm và răng​	Vỏ trứng​
Có vảy	Không có	Hàm ngắn, răng nhỏ mọc trên hàm.	Trứng có màng dai.
Cá sấu	Không có	Hàm dài, răng lớn, mọc trong lỗ chân răng.	Có vỏ đá vôi
Rùa	Có	Hàm không có răng	Vỏ đá vôi

2. Các loài khủng long

2.1. Sự ra đời và thời đại phồn thịnh của khủng long

• Bò sát cổ hình thành cánh đây khoảng 280 - 230 triệu năm từ lưỡng cư cổ.
• Bò sát cổ: Là những loài to lớn, hình thù kỳ dị, sống ở nhiều môi trường khác nhau.
• Nguyên nhân: Do điều kiện sống thuận lợi, chưa có nhiều kẻ thù.
• Các loài khủng long rất đa dạng.

​

Hình 2: Khủng long sấm nặng khoảng 70 tấn, dài 22 m, cao 12 m​

​

Hình 3: Khủng long bạo chúa dài 10 m, có răng, chi trước ngắn,​

vuốt sắc nhọn, chuyên ăn thịt động vật trên cạn.
Là loài khủng long dữ nhất của thời đại Khủng long

​

Hình 4: Khủng long cổ dài, thân dài tới 27m​

​

Hình 5: Khủng long cánh, cánh có cấu tạo như cánh dơi​

biết bay và lượn, chi sau yếu, ăn cá

​

Hình 6: Khủng long cá dài tới 14m, chi có dạng vây cá,​

bơi giỏi, ăn cá, mực, bạch tuộc.
2.2. Sự diệt vong của khủng long

• Lý do diệt vong:
  • Do cạnh tranh với chim và thú.
  • Do ảnh hưởng của khí hậu và thiên tai.
• Bò sát nhỏ vẫn tồn tại vì:
  • Cơ thể nhỏ → dễ tìm nơi trú ẩn.
  • Yêu cầu về thức ăn ít.
  • Trứng nhỏ an toàn hơn.

3. Đặc điểm chung của bò sát

Bò sát là ĐVCXS thích nghi hoàn toàn với đời sống ở cạn:

STT​	Gợi ý​	Đặc điểm​
1	Môi trường sống	Ở cạn
2	Vảy, da	Da khô có vảy sừng
3	Cổ	Dài
4	Vị trí màng nhĩ	Nằm trong hốc tai
5	Cơ quan di chuyển	Chi yếu có vuốt sắc
6	Hệ hô hấp	Phổi có nhiều vách ngăn
7	Hệ tuần hoàn	Tim 3 ngăn, tâm thất có vách hụt, 2 vòng tuần hoàn, máu nuôi cơ thể ít pha
8	Hệ sinh dục	Có cơ quan giao phối
9	Trứng	Có màng dai hoặc vỏ đá vôi bao bọc, giàu noãn hoàng
10	Sự thụ tinh	Thụ tinh trong
11	Nhiệt độ cơ thể	Là động vật biến nhiệt

4. Vai trò của bò sát

• Ích lợi:
  • Có ích cho nông nghiệp. VD: Diệt sâu bọ, diệt chuột...
  • Có giá trị thực phẩm: ba ba, rùa...
  • Làm dược phẩm: rắn, trăn...
  • Sản phẩm mĩ nghệ: vảy đồi mồi, da cá sấu...

⇒ Chăm sóc bảo vệ, không săn bắn, bảo vệ môi trường sống...

​

Hình 7: Một số sản phẩm mĩ nghệ​

​

Hình 8: Giá trị thực phẩm​

• Tác hại:
  • Gây độc cho người: rắn...
  • Ăn ĐV khác: Cá sấu, trăn...