Sinh học 9 Bài 11: Phát sinh giao tử và thụ tinh

Tóm tắt lý thuyết

1. Sự phát sinh giao tử

• Giao tử đực (tinh trùng)
  • 1 tế bào sinh dục đực sơ khai qua nguyên phân liên tiếp nhiều lần tạo ra các tinh nguyên bào
  • Các tinh nguyên bào đến thời kì nhất định sẽ dời lớp tế bào mầm nằm sát thành ống sinh tinh và phát triển to ra để hình thành tinh bào bậc 1
  • Mỗi tinh bào bậc 1 trải qua giảm phân 1 cho 2 tinh bào bậc 2
  • Mỗi tinh bào bậc 2 trải qua giảm phân 2 cho 2 tinh trùng
• Giao tử cái (trứng)
  • 1 tế bào sinh dục cái sơ khai qua nguyên phân liên tiếp nhiều lần tạo ra các noãn nguyên bào.
  • Noãn nguyên bào lớn lên thành noãn bào bậc 1
  • Mỗi noãn bào bậc 1 qua giảm phân 1 cho 1 noãn bào bậc 2 và 1 thể cực thứ 1
  • Mỗi noãn bào bậc 2 qua giảm phân 2 sẽ cho 1 trứng và 1 thể cực thứ 2
  • Mỗi thể cực thứ 1 qua giảm phân 2 cho 2 thể cực thứ 2
  • Các thể cực sẽ bị tiêu biến.

​

2. Thụ tinh

• Thụ tinh là sự kết hợp ngẫu nhiên giữa 1 giao tử đực và 1 giao tử cái.

​

• Thực chất của sự thụ tinh là sự kết hợp của 2 bộ nhân đơn bội (n NST) tạo ra bộ nhân lưỡng bội (2n NST) ở hợp tử.

​

3. Ý nghĩa của giảm phân và thụ tinh

• Giảm phân tạo giao tử chứa bộ NST đơn bội.
• Thụ tinh khôi phục bộ NST lưỡng bội. Sự kết hợp của các quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh đảm bảo duy trì ổn định bộ NST đặc trưng của loài sinh sản hữu tính
• Giảm phân tạo nhiều loại giao tử khác nhau về nguồn gốc, sự kết hợp ngẫu nhiên của các giao tử khác nahu làm xuất hiện nhiều biến dị tổ hợp ở loài sinh sản hữu tính tạo nguồn nguyên liệu cho chọn giống và tiến hoá.

Bài tập minh họa

Ví dụ:

Điểm giống và khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và cái?
Gợi ý trả lời:

Giống nhau:

• Các tế bào mầm (noãn nguyên bào, tinh nguyên bào) đều thực hiện nguyên phân liên tiếp nhiều lần.
• Noãn bào bậc 1 và tinh bào bậc 1 đều thực hiện giảm phân để cho ra giao tử.

Khác nhau:

Đặc điểm so sánh	Phát sinh giao tử cái​	Phát sinh giao tử đực​
Giảm phân I Giảm phân II Kết quả	Noãn bào bậc 1 qua giảm phân I cho thể cực thứ 1 (kích thước nhỏ) và noãn bào bậc 2 (kích thước lớn). Noãn bào bậc 2 qua giảm phân II cho 1 thể cực thứ 2 (kích thước nhỏ) và 1 tế bào trứng (kích thước lớn). Kết quả: từ 1 noãn bào bậc 1 qua giảm phân cho 3 thể định hướng và 1 tế bào trứng (n NST).	Tinh bào bậc 1 qua giảm phân cho 2 tinh bào bậc 2. Mỗi tinh bào bậc 2 qua giảm phân cho 2 tinh tử, các tinh tử phát triển thành tinh trùng. Từ 1 tinh bào bậc 1 qua giảm phân cho 4 tinh trùng (n NST).

Theo LTTK Education tổng hợp​