I. Kinh tế, xã hội sau chiến tranh 1. Tình hình kinh tế sau chiến tranh a. Nông nghiệp - Nông nghiệp được phục hồi và phát triển nhanh chóng nhờ chính sách khuyến khích sản xuất, mở rộng diện tích trồng trọt của nhà Trần. - Khuyến khích phát triển nông nghiệp: chiêu dân, khai hoang. - Ruộng đất: gồm 2 loại (công và tư). + Ruộng công: ruộng ở các làng xã. + Ruộng tư: điền trang, thái ấp. b. Thủ công nghiệp - Thủ công nghiệp nhà nước: đồ gốm tráng men, dệt, đóng thuyền. - Thủ công nghiệp dân gian: nghề mộc, gốm, làm giấy, khắc bản in, rèn, … - Các làng nghề, phường nghề ra đời. Các mặt hàng thủ công ngày càng tốt, đẹp hơn do trình độ kĩ thuật được nâng cao. c. Thương nghiệp - Nội thương: Phát triển. + Nhiều chợ, đô thị, thương cảng; xuất hiện nhiều thương nhân. + Thăng Long là trung tâm kinh tế khá sầm uất của cả nước, có nhiều phường thủ côn, nhiều chợ lớn thu hút người buôn bán ở các nơi. - Ngoại thương: Buôn bán với nước ngoài được đẩy mạnh qua cảng Vân Đồn. 2. Tình hình xã hội sau chiến tranh *Bảng các tầng lớp xã hội dưới thời Trần và những đặc điểm tiêu biểu II. Sự phát triển văn hóa 1. Đời sống văn hóa - Tín ngưỡng cổ truyền: thờ cúng tổ tiên, anh hùng dân tộc, người có công. - Tín ngưỡng, tôn giáo: + Đạo Phật: nhiều chùa, nhiều quí tộc tu hành. + Nho giáo: phát triển mạnh hơn, nhiều nhà Nho được trọng dụng: Trương Hán Siêu, Phạm Sư Mạnh, Chu Văn An. - Sinh hoạt văn hóa: ca hát, nhảy múa. - Lối sống giản dị, thượng võ, yêu nước, nhân nghĩa. => Văn hóa phong phú, đa dạng mang đậm tính dân tộc. 2. Văn học - Nội dung: yêu nước, tự hào dân tộc. - Gồm: văn học chữ Hán, văn học chữ Nôm. - Thành tựu tiêu biểu: + Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn). + Phú Sông Bạch Đằng (Trương Hán Siêu). + Tụng giá hoàn kinh sư (Trần Quang Khải). + Thiên trường vãn vọng (Trần Nhân Tông). 3. Giáo dục và khoa học – kĩ thuật a. Giáo dục - Trường học ngày càng nhiều: trường công (lộ, phủ); trường tư (xã). - Các kì thi được tổ chức thường xuyên: định lệ thi, nội dung thi. b. Sử học - Lập Quốc sử viện. - Năm 1272, bộ “Đại Việt sử ký”. c. Quân sự, y học, khoa học kĩ thuật - Quân sự: Binh thư yếu lược (Trần Quốc Tuấn). - Y học: Tuệ Tĩnh. - Khoa học – kĩ thuật: Đặng Lộ, Trần Nguyên Đán, Hồ Nguyên Trừng, 4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc - Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra dới: tháp Phổ Minh, Thành Tây Đô, … - Nghệ thuật chạm khắc tinh tế: hổ, sư tử, trâu, quan hầu bằng đá. Hình rồng khắc trên đá trau chuốt, có sừng uy nghiêm.