Tóm tắt lý thuyết 1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu Để quản lí và tăng hiệu quả xử lí, các ngôn ngữ lập trình thường phân chia dữ liệu thành thành các kiểu khác nhau Một số kiểu dữ liệu thường dùng: Bảng 1. Một số kiểu dữ liệu thường dùng Trong pascal, để cho chương trình dịch hiểu dãy chữ số là kiểu xâu. Ta phải đặt dãy chữ số đó trong cặp dấu nháy đơn Ví dụ: 'Chao cac ban'; '5324' 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số Kí hiệu của các phép toán số học trong Pascal: Bảng 2. Kí hiệu của các phép toán số học trong Pascal Quy tắc tính các biểu thức số học trong ngôn ngữ Pascal: Các phép toán trong ngoặc được thực hiện trước tiên Trong dãy các phép toán không có dấu ngoặc, các phép nhân, phép chia lấy phần nguyên (div) và phép chia lấy phần dư (mod) được thực hiện trước Phép cộng và phép trừ được thực hiện theo thứ tự từ trái sang phải Trong ngôn ngữ lập trình chỉ được sử dụng dấu ngoặc tròn 3. Các phép so sánh Ngoài phép toán số học, ta thường so sánh các số: Bảng 3. Kí hiệu của các phép so sánh trong Toán học Kết quả của phép so sánh chỉ có thể là ĐÚNG hoặc SAI Khi viết chương trình, để so sánh dữ liệu (số, biểu thức,..) ta phải sử dụng các kí hiệu do ngôn ngữ lập trình quy định Trong ngôn ngữ Pascal: Bảng 4. Kí hiệu của các phép so sánh trong Pascal 4. Giao tiếp người - máy tính Là quá trình trao đổi dữ liệu hai chiều giữa con người và máy tính khi thực hiện chương trình Con người: thực hiện kiểm tra, điều chỉnh, bổ sung… Máy tính: đưa thông báo, kết quả, gợi ý, … Tương tác giữa người - máy là do người lập trình tạo ra và thường thực hiện nhờ các thiết bị chuột, bàn phím, màn hình a. Thông báo kết quả tính toán Thông báo kết quả tính toán là yêu cầu đầu tiên đối với mọi chương trình Ví dụ 1: Hình 1. Thông báo kết quả tính toán b. Nhập dữ liệu Một trong những tương tác thường gặp là chương trình yêu cầu nhập dữ liệu Chương trình sẽ tạm ngừng để chờ người dùng "nhập dữ liệu" từ bàn phím Chương trình hoạt động tiếp theo tùy thuộc vào dữ liệu được nhập vào Ví dụ 2: Hình 2. Yêu cầu nhập dữ liệu c. Tạm dừng chương trình Tạm ngừng trong một khoảng thời gian nhất định Ví dụ 3: Hình 3. Tạm ngừng trong một khoảng thời gian nhất định Tạm ngừng cho đến khi người dùng nhấn phím Ví dụ 4: Hình 4. Tạm ngừng cho đến khi người dùng nhấn phím d. Hộp thoại Hộp thoại được sử dụng như một công cụ cho việc giao tiếp người - máy tính trong khi chạy chương trình. Ví dụ 5: Hộp thoại sau có thể xuất hiện khi người dùng thực hiện thao tác kết thúc chương trình: Hình 5. Hộp thoại sau khi thực hiện thao tác kết thúc chương trình Bài tập minh họa Câu 1 Cho bài toán sau: Biết bán kính của hình tròn là một số chẵn R. Tính chu vi (CV) và diện tích (S) của hình tròn Em hãy lựa chọn kiểu dữ liệu thích hợp trong Pascal cho R, CV và S? Gợi ý trả lời: R: kiểu integer; CV, S: kiểu real; Câu 2 Em hãy viết biểu thức số học trong Pascal tương ứng với các biểu thức số học trong Toán học ở trong bảng dưới đây: Câu 3 Thực hiện các phép tính sau bằng các phép toán Pascal: a. 7 chia 2 bằng 3 dư 1 b. 17 chia 5 bằng 3 dư 2 Gợi ý trả lời: a. 7 div 2 = 3; và 7 mod 2 = 1; b. 17 div 5 = 3; và 17 mod 5 = 2;
