Tóm tắt lý thuyết 1. Các hoạt động lặp với số lần chưa biết trước Ví dụ 1: Một ngày chủ nhật Long gọi điện cho Trang. Không có ai nhấc máy. Long quyết định gọi lại thêm 1 lần nữa. Như vậy Long đã biết trước là mình sẽ lặp lại gọi điện thêm 2 lần. Một ngày khác, Long quyết định cứ 10 phút gọi điện một lần cho Trang cho đến khi có người bắt máy. Điều kiện: Có người nhấc máy thì kết thúc hoạt động lặp. Ví dụ 2: Nếu cộng lần lượt n số tự nhiên đầu tiên (n = 1, 2, 3,...), cần cộng bao nhiêu số tự nhiên đầu tiên để ta nhận được tổng Tn nhỏ nhất lớn hơn 1000? Điều kiện: Khi tổng Tn nhỏ nhất lớn hơn 1000 thì kết thúc hoạt động lặp Mô tả thuật toán bằng liệt kê: Bước 1. S \(\leftarrow\) 0, n \(\leftarrow\) 0 Bước 2. Nếu S ≤ 1000, n \(\leftarrow\) n + 1; ngược lại chuyển tới Bước 4 Bước 3. S \(\leftarrow\) S + n và quay lại Bước 2 Bước 4. In kết quả: S và n là số tự nhiên nhỏ nhất sao cho S > 1000. Kết thúc thuật toán Mô tả thuật toán bằng sơ đồ khối: Hình 1. Mô tả thuật toán bằng sơ đồ khối KẾT LUẬN: Việc lặp lại một nhóm hoạt động với số lần chưa xác định trước phụ thuộc vào một điều kiện cụ thể được thỏa mãn và chỉ dừng lại khi điều kiện không thỏa mãn. Để chỉ dẫn máy tính thực hiện các hoạt động lặp trên, ta có thể sử dụng câu lệnh có dạng: Lặp với số lần chưa biết trước 2. Ví dụ về lệnh lặp với số lần chưa biết trước Cú pháp: While < Điều kiện > do < Câu lệnh >; Trong đó: While, do: là các từ khóa Điều kiện: thường là một phép so sánh Câu lệnh: có thể là câu lệnh đơn giản hay câu lệnh ghép Hoạt động: Bước 1. Kiểm tra điều kiện Bước 2. Nếu điều kiện sai, câu lệnh sẽ bị bỏ qua và việc thực hiện câu lệnh lặp kết thúc. Nếu điều kiện đúng, thực hiện câu lệnh và quay lại Bước 1 Ví dụ 3: PHP: While a<=b do a:=a+1; While, do là các từ khóa Điều kiện là a<=b (chứa phép so sánh) Câu lệnh là a:=a+1 (câu lệnh đơn) Ví dụ 4: PHP: While a>b do Begin write('a>b'); a:=a-1; End; While, do là các từ khóa Điều kiện là a>b (chứa phép so sánh) Câu lệnh là Write('a>b') và a:=a-1 (câu lệnh ghép) Ví dụ 5: Viết câu lệnh in ra 5 số tự nhiên liên tiếp bắt đầu bằng số 1. Gợi ý giải: Sử dụng lệnh lặp với số lần lặp chưa biết trước while…do Đoạn chương trình mẫu: PHP: n:=1 while n<=5 do begin writeln(n); n:=n+1; end; 5. Lặp vô hạn - Lỗi lập trình cần tránh Khi viết chương trình sử dụng cấu trúc lặp cần chú ý tránh tạo nên vòng lặp không bao giờ kết thúc. Chẳng hạn, chương trình dưới đây sẽ lặp lại vô tận: PHP: var a:integer; begin a:=5; while a<6 do writeln('A'); end. Trong chương trình trên, giá trị của biến a luôn luôn bằng 5, điều kiện a<6 luôn luôn đúng nên lệnh writeln('A'); luôn được thực hiện. Do vậy, khi thực hiện vòng lặp, điều kiện trong câu lệnh phải được thay đổi để sớm hay muộn giá trị của điều kiện được chuyển từ đúng sang sai. Chỉ như thế chương trình mới không "rơi" vào những "vòng lặp vô tận".
