Truyện Kể Về Các Nhà Bác Học Vật Lý - Đào Văn Phúc Trong mỗi chúng ta, chắc hẳn ai cũng có những kỷ niệm khó quên về mỗi cuốn sách của mình. Một cuốn sách không những chỉ là người bạn tâm sự, chia sẻ vui buồn với chúng ta, dẫn dắt chúng ta từng bước tìm hiểu thế giới bao la và đầy bí ẩn. Mỗi cuốn sách còn gắn với nó biết bao kỷ niệm, bao câu chuyện rất bình dị nhưng đầy ý nghĩa, tưởng chừng đã trôi đi mãi mãi theo dòng thời gian cùng với những công việc hối hả thường ngày. Có lẽ tôi không bao giờ quên được ngày hôm ấy, ngày 22/5, ngày tổng kết năm học lớp 8. Tôi vội vã đạp xe về nhà để khoe với Ba tấm giấy khen cùng với ba mươi nghìn tiền thưởng cho thành tích học sinh giỏi tỉnh năm đó. Ba tôi rất hài lòng: “Cu Tí thích gì Ba mua cho” (phải vào cấp III thì Ba tôi mới không gọi tôi là Cu Tí nữa). Tôi không giấu giếm được mong ước bấy lâu nay của tôi: “Ba cho con ra Tràng Tiền ăn kem và mua sách Ba nhé”. Thế là hai cha con vượt bốn mươi cây số ra Hà Nội với một niềm hân hoan khó tả. Tôi nhớ hôm đó tôi mua được 4 quyển tại hiệu sách Thăng Long. Một trong số đó là cuốn Truyện kể về các nhà bác học vật lý (ba quyển còn lại là ba quyển về phương pháp học Toán của nhà sư phạm người Mỹ G. Polya). Tôi không thể rời mắt khỏi cuốn sách từ đó cho đến lúc về nhà, khiến Ba tôi phải liên tục quay lại nhắc tôi cẩn thận không ngã. Đến ngày hôm nay, khi đang ngồi viết những dòng này, tôi vẫn còn nhớ như in từng trang sách, từng mẩu chuyện, từng cuộc đời của các nhà bác học vật lý. Hôm nay tôi xin được chia sẻ cùng mọi người về cuốn sách đã đi theo tôi suốt những năm tháng học phổ thông này. Cuốn sách sẽ giới thiệu với các bạn những tấm gương cần cù, vượt khó để đến với khoa học. Một số ít người như Daniel Bernoulli, William Thomson, có thể nói là được tắm mình trong không khí khoa học của gia đình và đi vào con đường khoa học một cách hầu như dĩ nhiên. Nhưng rất nhiều người khác đã phải vượt biết bao trở ngại trên con đường đi tìm tri thức khoa học. Lomonosov, Watt, Faraday xuất thân từ những gia đình nghèo túng, kiếm miếng ăn còn khó khăn, nói gì đến chuyện học hành. Pascal, Fresnel từ nhỏ đã là những chú bé đau ốm, quặt quẹo, luôn luôn bị bệnh tật dày vò, cả khi đến tuổi trưởng thành. Con đường họ đi vào khoa học thật khúc khuỷu, gian truân. Nhưng tính kiên trì vượt khó, lòng say mê đi tìm chân lý, lòng tin vào khả năng vô hạn của khoa học, đã giúp họ vững bước tiến lên, khiến tên tuổi họ trở thành bất tử. Truyện kể về các nhà bác học vật lý cũng giới thiệu các con đường dẫn các nhà khoa học đi đến những phát mình diệu kỳ. Có người cho rằng, các nhà bác học đều là những nhân vật thần kỳ, xuất chúng, bẩm sinh đã là người đầy tài năng, được Chúa đặc phái đến giúp đỡ loài người. Có người thích cường điệu câu chuyện về quả táo của Newton: ông chỉ nhìn thấy quả táo rơi mà “bỗng dưng nghĩ ra” định luật vạn vật hấp dẫn chi phối quy luật chuyển động của các hành tinh và các vật thể. Sự thật đâu có phải như vậy! Các nhà bác học đều là những người hết sức tò mò và ham hiểu biết. Họ không bằng lòng với những tri thức nửa vời, với những nhận định dễ dãi. Họ không mù quáng nghe theo các kết luận của người khác, cho dù người đó có uy tín và quyền lực đi chăng nữa. Nếu như lý trí của họ, nếu thực tiễn khách quan chưa công nhận những kết luận ấy là đúng, họ sẵn sàng bắt tay vào tìm hiểu, vạch ra con đường đi riêng cho mình. Họ luôn luôn tự đặt ra cho mình những câu hỏi ở những nơi mà mọi người đều lẳng lặng thừa nhận như những điều dĩ nhiên. Họ kiên trì, sáng tạo, tìm bằng được lời giải đáp cho những câu hỏi mà họ đặt ra. Khi tìm ra chân lí, họ kiên quyết bảo vệ chân lí, không khoan nhượng hay lùi bước. Nhưng khi có những chứng minh khách quan chứng tỏ luận điểm của họ là sai, họ cũng mạnh dạn thừa nhận cái sai của mình để tiếp thu cái đúng. Tất cả cũng chỉ nhằm làm cho chân lý khoa học được sáng tỏ nhất. Cuốn sách cũng giới thiệu ý thức công dân của các nhà bác học. Họ là công dân một nước nhưng cũng đồng thời là công dân thế giới. Không những bản thân họ đóng góp những phát minh cho khoa học, họ còn chăm lo phát triển khoa học và sử dụng những thành tựu khoa học cho hạnh phúc của loài người. Lebedev đã từ chối một chức vụ lương cao ở nước ngoài để sống thanh đạm về phục vụ đất nước, bỏ tiền túi của mình ra xây dựng phòng thí nghiệm cho các học trò của mình được tiếp tục nghiên cứu. Rutherford nghiêm khắc, dễ cáu kỉnh, nhưng thương yêu học trò như thương con, sẵn sàng nhượng lại cả một phòng thí nghiệm quý giá cho học trò cưng là Capitxa mang về Liên Xô xây dựng viện nghiên cứu. Bohr, Einstein, Cuocsatop đã phải bớt một phần thời gian nghiên cứu của mình để tham gia vào việc thức tỉnh nhân loại chống chiến tranh nguyên tử, bảo vệ hòa bình. Nobel đã dành tất cả tài sản to lớn của mình để đặt ra giải thưởng khuyến khích những người có công lao lớn phục vụ lợi ích của nhân loại. Các nhà bác học không chỉ là những con người tài giỏi mà họ còn rất gần gũi, đời thường. Mỗi người một vẻ, một sự nghiệp, một số phận, một cuộc đời, nhưng tôi tin chắc rằng mỗi chúng ta đều có thể học được từ họ rất nhiều điều bổ ích, không chỉ trong công tác khoa học, mà cả trong rất nhiều lĩnh vực của cuộc sống nữa. ✪ ✪ ✪ ✪ ✪ Theo LTTK Education
