Tóm tắt lý thuyết I. Trọng lực là gì? 1. Thí nghiệm: Treo quả nặng vào lò xo ta thấy lò xo dãn ra. Lò xo tác dụng vào quả nặng một lực, phương thẳng đứng, chiều hướng lên phía trên. Cầm viên phấn lên cao, rồi đột nhiên buông tay ra. Viên phấn bắt đầu rơi xuống vì có một lực tác dụng vào quả nặng hướng xuống dưới. Lực đó có phương thẳng đứng chiều hướng xuống dưới. ⇒ Lò xo bị dãn dài ra đã tác dụng vào quả nặng một lực kéo lên phía trên. Thế mà quả nặng vẫn đứng yên. Vậy phải có một lực nữa tác dụng vào quả nặng hướng xuống phía dưới để cân bằng với lực của lò xo. Lực này do Trái Đất tác dụng lên quả nặng. Khi viên phấn được buông ra, nó bắt đầu rơi xuống. Chuyển động của nó đã bị biến đổi. Vậy phải có một lực hút viên phấn xuống phía dưới. Lực này do Trái Đất tác dụng lên viên phấn. 2. Rút ra kết luận: a. Trái đất tác dụng lực hút lên mọi vật lực này gọi là trọng lực. b. Trong đời sống hàng ngày, người ta còn gọi trọng lực tác dụng lên một vật là trọng lượng của vật. II. Phương và chiều của trọng lực: 1. Phương và chiều của trọng lực: Thí nghiệm để xác định phương và chiều trọng lực : a) Khi quả nặng treo trên dây dọi đứng yên thì trọng lực tác dụng vào quả nặng đã cân bằng với lực kéo của sợi dây. Do đó, phương của trọng lực cũng là phương của dây dọi , tức là phương thẳng đứng b) Căn cứ vào hai thí nghiệm ở hình 8.1 và 8.2 ta có thể kết luận là chiều của trọng lực hướng từ trên xuống dưới. 2. Kết luận: Trọng lực có phương thẳng đứng và có chiều từ trên xuống dưới. III. Đơn vị lực: Để đo độ mạnh (cường độ) của lực, hệ thống đơn vị đo lường hợp pháp của Việt Nam dùng đơn vị Niu tơn (Ký hiệu N). Trọng lượng của quả cân 100g được tính tròn là 1N. Trọng lượng của quả cân 1kg là 10N. Bài tập minh họa Bài 1: Chọn những từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống trong các câu sau: - trọng lực - lực kéo - cân bằng - biến dạng - Trái đất - dây gầu a) Một gầu nước treo đứng yên ở đầu một sợi dây. Gầu nước chịu tác dụng của hai lực……….. Lực thứ nhất là ………. của dây gầu: lực thứ hai là ………. của gầu nước. Lực kéo do…..tác dụng vào gầu. Trọng lượng do ….. tác dụng vào gầu. (hình 8.1a) b) Một quả chanh nổi lơ lửng trong một cốc nước muối; lực đẩy của nước muối lên phía trên và ………. của quả chanh là hai lực ………. c) Khi ngồi trên yên xe máy thì lò xò giảm xóc bị nén lại, ….. của người và xe đã làm cho lò xo bị ………. Hướng dẫn giải: a) cân bằng; lực kéo; trọng lực; dây gầu; Trái đất b) trọng lực; cân bằng c) trọng lực, biến dạng a) Một gầu nước treo đứng yên ở đầu một sợi dây. Gầu nước chịu tác dụng của hai lực cân bằng. Lực thứ nhất là lực kéo của dây gầu: lực thứ hai là trọng lực của gầu nước. Lực kéo do dây gầu tác dụng vào gầu. Trọng lượng do Trái đất tác dụng vào gầu. (hình 8.1a) b) Một quả chanh nổi lơ lửng trong một cốc nước muối; lực đẩy của nước muối lên phía trên và trọng lực của quả chanh là hai lực cân bằng. c) Khi ngồi trên yên xe máy thì lò xò giảm xóc bị nén lại, trọng lực của người và xe đã làm cho lò xo bị biến dạng. Bài 2: Hãy mô tả hiện tượng thực tế, trong đó ta thấy trọng lượng của một vật bị cân bằng bởi một lực khác. Hướng dẫn giải: Ví dụ quyển sách nằm yên trên bàn. Trọng lực tác dụng lên quyển sách cân bằng với phản lực của mặt bàn tác dụng lên quyển sách.
