Vật lý 8 Bài 3: Chuyển động đều - Chuyển động không đều

  1. Tác giả: LTTK CTV
    Đánh giá: ✪ ✪ ✪ ✪ ✪

    Tóm tắt lý thuyết
    1. Định nghĩa
    • Chuyển động đều là chuyển động mà vận tốc không thay đổi theo thời gian.
      • VD: chuyển động của đầu kim đồng hồ, của trái đất xung quanh mặt trời,...
    • Chuyển động không đều là chuyển động mà vận tốc thay đổi theo thời gian.
      • VD: Chuyển động của ô tô, xe máy,...
    2. Vận tốc trung bình của chuyển động không đều
    • Trung bình mỗi giây trục bánh xe lăn được bao nhiêu mét thì người ta nói vận tốc trung bình của trục bánh xe trên quãng đường đó là Vận tốc trung bình của một chuyển động không đều trên một quãng đường được tính bằng công thức:
    \(v_{tb}=\frac{s}{t}\)

    • Trong đó:
      • s là quãng đường đi được

      • t là thời gian để đi hết quãng đường đó
    • Lưu ý :
      • Chuyển động không đều là chuyển động thường gặp hằng ngày của các vật. Trong chuyển động không đều, vận tốc thay đổi theo thời gian. Chẳng hạn ô tô, xe máy chuyển động trên đường, vận tốc liên tục thay đổi thể hiện ở số chỉ tốc kế.

      • Khi đề cập đến chuyển động không đều, người ta thường đưa ra khái niệm vận tốc trung bình :
        • Vận tốc trung bình trên những đoạn đường khác nhau thường có giá trị khác nhau, vì vậy phải nêu rõ vận tốc trung bình trên đoạn đường cụ thể (hoặc trong thời gian cụ thể).

        • Vận tốc trung bình không phải là trung bình cộng của các vận tốc.
      • Ví dụ :
    Nếu một vật chuyển động được hai đoạn đường liên tiếp \(s_{1}\) với vận tốc \(v_{1}\) trong khoảng thời gian \(t_{1}\) và \(s_{2}\) với vận tốc \(v_{2}\) trong khoảng thời gian là \(t_{2}\),
    Thì vận tốc trung bình trên cả quãng đường là \(v_{tb}=\frac{s_{1}+s_{2}}{t_{1}+t_{2}}\) chứ không phải là : \(v_{tb}=\frac{v_{1}+v_{2}}{2}\)


    Bài tập minh họa
    Bài 1
    Chuyển động của ô tô chạy từ Hà Nội đến Hải Phòng là chuyển động đều hay không đều? Tại sao? Khi nói ô tô chạy từ Hà Nội đến Hải Phòng với vận tốc 50 km/h là nói tới vận tốc nào?

    Hướng dẫn giải
    • Chuyển động của ô tô chạy từ Hà Nội đến Hải Phòng là chuyển động không đều

    • Vì trong quá trình chuyển động, xe có thể chạy nhanh hay chậm tùy từng thời điểm khác nhau.

    • Khi nói ô tô chạy từ Hà Nội đến Hải Phòng với vận tốc 50 km/h là nói tới vận tốc trung bình của xe.
    Bài 2
    Một người đi xe đạp xuống một đoạn đường dốc dài 120 m hết 30 s. Khi hết dốc, xe lăn tiếp một quãng đường nằm ngang dài 60 m trong 24 s rồi từng lại. Tính vận tốc trung bình của xe trên quãng dường dốc, trên quãng đường nằm ngang và trên cả hai quãng đường.

    Hướng dẫn giải
    • Vận tốc trung bình của xe trên quãng đường dốc là: \(v_{1}=\frac{s_{1}}{t_{1}}=\frac{120}{30}\) = 120/30 = 4 m/s

    • Vận tốc trung bình của xe trên quãng đường ngang là: \(v_{2}=\frac{s_{2}}{t_{2}}=\frac{60}{24}\) = 2,5 m/s

    • Vận tốc trung bình của xe trên cả hai quăng đường là:\(v=\frac{s_{1}+s_{2}}{t_{1}+t_{2}}=\frac{120+60}{30+24}\) = 3,33 m/s
    Bài 3:
    Một đoàn tàu chuyển động trong 5h với vận tốc trung bình là 30km/h. Tính quãng đường đoàn tàu đi được.

    Hướng dẫn giải
    • Quãng đường đoàn tàu đi được trong 5h:

    • Ta có:
    \(\begin{array}{l} {v_{tb}} = \frac{S}{t} \Rightarrow S = {v_{tb}}.t = 30km/h.5h\\ \Rightarrow S = 150(km) \end{array}\)