Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ Thanh Hải qua bài thơ Mùa xuân nho nhỏ

  1. Tác giả: LTTK CTV01
    Đánh giá: ✪ ✪ ✪ ✪ ✪

    Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ Thanh Hải qua bài thơ Mùa xuân nho nhỏ


    1.jpg
    • Mở bài:
    Thanh Hải viết bài thơ Mùa xuân nho nhỏ trên giường bệnh hai tháng trước khi nhà thơ đi vào cõi vĩnh hằng. Dù sắp từ biệt cuộc đời, thế mà bài thơ không hề gợi chút băn khoăn về bệnh tật, về những suy nghĩ riêng tư cho bản thân. Bài thơ thể hiện chân thành tấm lòng tha thiết của nhà thơ đới với cuộc đởi. Ông đã dành tất cả những gì tốt đẹp nhất của cuộc đời mình cho nhân dân, cho mùa xuân của đất nước.
    • Thân bài:
    Với Thanh Hải, mùa xuân thật là xinh đẹp, bình dị, đáng yêu. Đó là mùa xuân của thiên nhiên, đất nước, của con người. Lời thơ tự do, âm điệu nhẹ nhàng, giọng thơ tha thiết đã làm nổi bậc khao khát sống, khao khát gắn kết với cuộc đời của nhà thơ.
    Mở đầu bài thơ, bức tranh mùa xuân thiên hiện ra thật tươi xanh, tràn trào sức sống. Đó là những cảm xúc trực tiếp hồn nhiên, trong trẻo trước vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên:

    “Mọc giữa dòng sông xanh
    Một bông hoa tím biếc
    Ơi con chim chiền chiện
    Hót chi mà vang trời
    Từng giọt long lanh rơi
    Tôi đưa tay tôi hứng”
    Cảnh vật tươi tắn, rộn ràng, đầy sức sống với những sắc màu, âm thanh quen thuộc của xứ Huế. Nhà thơ khai thác sức mạnh của nghệ thuật đảo ngữ, các từ màu sắc, từ cảm thán, từ láy, hiện tượng chuyển đổi cảm giác…để làm nổi bật cảm xúc ngây ngất, say đắm trước bức tranh thiên nhiên màu xuân rộn ràng, đầy sức sống của quê hương xứ Huế.
    Hình ảnh: chọn lọc tiêu biểu điển hình của mùa xuân. Động từ “mọc” được đặt ờ đầu câu, nghệ thuật đảo ngữ nhằm nhấn mạnh sức sống của thiên nhiên. “Mọc” tiềm an một sự vươn lẻn, trồi dậy.
    Màu sắc: gam màu hài hoà dịu nhẹ tươi tắn. Màu xanh của nước sông hòa cùng màu tím biếc. Đó là màu sắc đặc trưng của xứ Huế.
    Âm thanh: Tiếng chim chiền chiện trong trẻo, vang xa. Cách dùng các từ “ơi”, “chi”: mang chất giọng riêng, đáng yêu của người xứ Huế (thân thương, gần gũi), mang nhiều sắc thái, cảm xúc như một lời trách yêu.
    Khung cảnh mùa xuân có không gian cao rộng, màu sắc tươi thăm, âm thanh vang vọng. Một không gian vừa bay bổng lại vừa đằm thắm dịu dàng, tươi tắn. Ở đây có sự chuyển đổi cảm giác: từ thính giác đến thị giác, xúc giác. Những hình ảnh trong bài thơ được thể hiện một cách sáng tạo và gợi cảm.
    Hành động “tôi đưa tay tôi hứng”: thể hiện sự trân trọng vẻ đẹp của thi nhân đối với vẻ đẹp chất nhạc của trời với sông, của chim với hoa thể hiện sự đồng cảm của thi nhân trước vẻ đẹp thiên nhiên và cuộc đời. Đây chính là tình cảm say mê, ngây ngất, một thái độ trân trọng, nâng niu, trìu mến của tác giả trước quê hương, đất nước. Phải là một nhà thơ có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm và tha thiết với cuộc đời, Thanh Hải mới viết được những lời chân thành đến thế.
    Sau những rung động trước cảnh vật thiên nhiên, nhà thơ nghĩ về mùa xuân của con người, mừa xuân của đất nước.

    “Mùa xuân người cầm súng
    Lộc giắt đầy quanh lưng
    Mùa xuân người ra đồng
    Lộc trải dài nương mạ
    Tất cả như hối hả
    Tất cả như xôn xao

    Ðất nước bốn nghìn năm
    Vất vả và gian lao
    Ðất nước như vì sao
    Cứ đi lên phía trước.”
    Hai hình ảnh người cầm súng và người ra đồng gắn liền với “lộc” mùa xuân. Con người trong cuộc sống lao động và chiến đấu, đang góp phần làm nên mùa xuân yên ôn, ấm no, hạnh phúc cho dân tộc.
    Điệp ngữ “tất cả” kết hợp với hai tính từ “hổi ha”, “xôn xao” diễn tả không khí khẩn trương, sôi động của cuộc sống mới.
    Hình ảnh so sánh và nhân hóa mới lạ “Đất nước như vì sao…cứ đi lên phía trước” mở ra một tầm nhìn lạc quan, tươi sáng về tương lai của đất nước…
    Cảm xúc chủ đạo là niềm vui trước hiện thực cuộc sống mới, niềm tự hào, niềm tin vững chắc vào tương lai nước nhà.
    Tin tưởng vào nhân dân, đất nước, trước khi từ biệt anh em đồng chí, từ biệt cuộc đời, nhà thơ mong muốn được hòa nhập vào với đất nước vĩnh hằng, trở về với nguồn cội tồn sinh bất diệt:

    “Ta làm con chim hót
    Ta làm một cành hoa
    Ta nhập vào hoà ca
    Một nốt trầm xao xuyến.

    Một mùa xuân nho nhỏ
    Lặng lẽ dâng cho đời
    Dù là tuổi hai mươi
    Dù là khi tóc bạc”.
    Nhà thơ khéo chọn vẻ đẹp của thiên nhiên để thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, ước nguyện nung nấu của chính mình. Đấy cũng là những hình ảnh đơn sơ, nhỏ bé: con chim hót, một cành hoa, nốt trầm, nhưng giàu sức gợi, thể hiện vẻ đẹp cao quý của tâm hồn, lối sống của con người cách mạng.
    Nghệ thuật điệp ngữ, sự chuyến đổi đại từ “tôi” sang “ta” cũng góp phần làm sáng tỏ nội dung, ý nghĩa bài thơ. “Mùa xuân nho nhỏ” là một ý thơ hay, vừa thể hiện sự khiêm tốn, đông thời cũng là ý nguyện được sống có ích, được cống hiến một phần công sức nhiệt huyết, sức lực, sự sống của mình trong việc làm nên mùa xuân rộng lớn của đất nước.
    Trong cái không khí rộn rã của thời đại, nhà thơ thiết tha hiến dâng, hoà nhập vào cuộc sống vui tươi sôi nổi ấy. Thật đáng trân trọng biết nhường nào khi ta biết rằng, suốt một đời người – một đời thơ, Thanh Hải đã cống hiến nhiều tâm huyết cho sự nghiệp chung của dân tộc mà ông chỉ khiêm tốn xin làm một nốt trầm xao xuyến hòa nhập vào bản hoà ca chung của dân tộc.
    Hình ảnh có tính chất biểu tượng: từ “mùa xuân – tuổi hai mươi” trẻ trung, sức trẻ; đến khi “khi tóc bạc”: sự cống hiến bền bỉ, kiên trì. Mạch cảm xúc chuyến từ sôi nổi sang trầm lắng. Tình cảm trào dâng, thể hiện con người luôn sẵn sàng hoà nhập gắn kết với thiên nhiên, đất nước, bất chấp không gian, thời gian nghịch cảnh. Đó là sự dâng hiến thầm lặng.
    Đoạn kết bài thơ nghe nhẹ nhàng lan tỏa mà sâu lắng bởi làn điệu dân ca xử Huế, tỏ rõ niềm tin yêu lạc quan của Thanh Hải, một người con xứ Huế:

    “Mùa xuân ta xin hát
    Câu Nam ai, Nam bình
    Nước non ngàn dặm mình
    Nước non ngàn dặm tình
    Nhịp phách tiền đất Huế…”
    Bài thoe nhẹ nhàng kết thúc bằng một điệu dân ca xứ Huế quen thuộc, ngọt ngào, êm dịu, sử dụng ngôn ngữ giàu nhịp điệu, các vần bằng tha thiết, êm ái, thể hiện rõ hơn khát vọng hoà nhập với cuộc đời của tác giả.
    Nghệ thuật: thơ năm chữ, ngôn ngữ gần gũi, giản dị, hình ảnh giàu sức gợi. Xuyên suốt bài thơ là những hình ảnh ẩn dụ, vừa có ý nghĩa thực vừa cỏ ý nghĩa tượng trưng.
    Bài thơ có cấu tứ chặt chẽ, giọng điệu biến đổi phù hợp với cảm xúc say sưa, ngây ngất, trang nghiêm và thiết tha của nhà thơ.
    Ý nghĩa bài thơ giúp ta hiểu về lối sống đẹp là biết phục vụ, cống hiến cho đồng bào, cho quê hương đất nước thân yêu, giúp ta biết sống có mục đích, ước mơ, lý tưởng cao đẹp. Luôn trau dồi tri thức, rèn luyện nhân cách, đạo đức để trờ thành công dân tốt, có ích cho quẻ hương đất nước.
    • Kết bài
    Không hề cầu kì trong câu chữ hay những ý tưởng lớn lao, bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước; góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.