Bút Ký Dưới Hầm - Fyodor Dostoevsky Sự độc đáo của Bút ký dưới hầm phát sinh từ khoảng không gian u tối giữa đầu óc duy lý của Dostoyevsky và con tim giận dữ của ông - giữa việc ông chấp nhận rằng Nga hưởng lợi từ quá trình Tây phương hóa và sự phẫn nộ trước những trí thức Nga kiêu hãnh rêu rao các tư tưởng duy vật khách quan. Hãy nhớ điều mà tất cả các học giả về Dostoyevsky đều đồng tình: Bút ký dưới hầm là điểm xuất phát cho Tội ác và hình phạt và những tiểu thuyết lẫy lừng sau đó; đó là cuốn đầu tiên ông tìm ra được giọng thật của mình. Tất thảy chúng ta đều biết đến những niềm vui của việc bị hạ nhục. Có lẽ tôi nên diễn đạt lại ý này: Chúng ta thảy hẳn đều sống qua những quãng thời gian mà ta khám phá ra rằng tự miệt thị mình thì cũng thú, thậm chí còn thư thái. Ngay cả khi cứ tự nhủ rằng mình chẳng đáng đồng xu cắc bạc nào - thật nhiều lần, như thể việc lặp lại sẽ biến điều đó trở thành hiện thực - thì đột nhiên chúng ta thoát khỏi mọi kiềm chế về đạo đức cần tuân thủ và khỏi nỗi âu lo ngộp thở về việc phải tuân theo những quy tắc và luật lệ, về việc phải cắn răng cố làm cho mình giống người khác. Khi người khác hạ nhục ta, thì ta cũng đi đến chỗ y hệt như khi ta chủ động tự sỉ nhục mình. Rồi ta thấy ta ở một chốn mà ở đó ta có thể sảng khoái đằm mình trong sự hiện hữu, mùi, sự nhơ bẩn và những thói quen của mình, cái chốn nơi ta có thể từ bỏ mọi hy vọng về tinh tấn và thôi cố nuôi dưỡng ý tưởng lạc quan về những con người khác. Chốn nghỉ ngơi ấy quá thoải mái đến độ ta không thể không cảm thấy biết ơn sự giận dữ và ích kỷ đã đưa ta đến thời khắc tự do và cô đơn này. ✪ ✪ ✪ ✪ ✪ Theo LTTK Education
