Phương pháp 11 Dạy lệnh "Đứng" 1. Hiểu giá trị của lệnh “đứng”. Giá trị của lệnh “ngồi” và “chờ” khá rõ ràng rồi, nhưng có thể bạn sẽ không hiểu tại sao “đứng” lại là một kỹ năng quan trọng cần dạy cho chó. Bạn sẽ không dùng đến lệnh “đứng” mỗi ngày, nhưng bạn sẽ cần đến nó trong suốt tuổi đời của chó. Ví dụ, một chú chó biết “đứng” bình tĩnh sẽ là một bệnh nhân lý tưởng tại phòng khám thú y hay khách hàng tuyệt vời ở tiệm chải lông. 2. Chuẩn bị bài tập. Lấy món đồ chơi chó thích hay một nắm đồ ăn để thu hút sự tập trung của chó và thưởng chó khi làm theo mệnh lệnh. Cho chó “xuống” hoặc “nằm xuống” khi luyện tập lệnh "đứng.” Chó nên di chuyển từ tư thế nằm sang đứng dậy để lấy đồ chơi hoặc thức ăn. 3. Thu hút chó tập trung. Bạn cần dỗ chó đứng lên bằng cách cho chó vươn đến món đồ chơi hoặc thức ăn. Giơ đồ chơi hoặc thức ăn trước mặt chó, ngang tầm mũi. Nếu chó ngồi, nghĩ rằng nhiêu đó đã đủ để được thưởng, hãy thử lại lần nữa, nhưng để thức ăn hoặc đồ chơi thấp hơn một chút. 4. Khuyến khích chó dõi theo tay bạn. Xoè bàn tay và hướng lòng bàn tay xuống. Nếu bạn dùng đồ ăn, giữ đồ ăn lại trong lòng bàn tay bằng ngón cái. Bắt đầu đặt bàn tay trước mũi chó và di chuyển ra xa vài inch. Ý tưởng là chó sẽ nhổm người dậy và hướng về phía tay bạn. Bạn có thể sẽ cần dùng tay kia thúc hông chó để chó hiểu ý. 5. Khen ngợi chó ngay. Ngay khi chó đã ở tư thế đứng, khen chó và thưởng. Dù bạn chưa bắt đầu sử dụng mệnh lệnh “đứng” ở đây, bạn vẫn có thể nhắc trong lời khen: “đứng giỏi lắm!” 6. Thêm mệnh lệnh “đứng” bằng miệng. Bước đầu, bạn sẽ chỉ tập cho chó đứng lên bằng cách đi theo bàn tay có đồ ăn hoặc đồ chơi. Khi chó đã hiểu được mình cần làm gì rồi, bắt đầu phối hợp lệnh “đứng” vào bài tập. 7. Kết hợp lệnh “đứng” cùng với các lệnh khác. Có rất nhiều cách để kết hợp mệnh lệnh. Sau khi đã cho chó “đứng,” bạn có thể thêm lệnh “chờ” hoặc “đứng yên” nếu bạn muốn chó đứng lâu hơn. Hay bạn cũng có thể thêm lệnh “ngồi” hoặc “nằm” để chó “ôn bài,” và dần dần tăng khoảng cách giữa bạn và chó. Cuối cùng, bạn sẽ có thể ra lệnh cho chó thực hiện dù ở khoảng cách xa.
Phương pháp 12: Dạy lệnh "Nói" 1. Hiểu mệnh lệnh. Lệnh “nói chuyện” dạy chó biết sủa đáp lại yêu cầu của bạn. Nếu chỉ xét riêng, mệnh lệnh này nghe có vẻ khá lạ lùng. Nhưng khi kết hợp với mệnh lệnh “im lặng”, nó có thể giúp quản lý vấn đề sủa đối với một chú chó hay sủa nhiều.[8] Hãy thận trọng khi dạy lệnh này. Những người dạy chó thiếu kinh nghiệm thường nhận thấy việc rèn luyện “nói chuyện” rơi khỏi tầm kiểm soát của họ. Cuối cùng họ chỉ có được một chú chó sủa mình tất cả mọi lúc. 2. Dạy chó bằng clicker. Lệnh “nói chuyện” đòi hỏi phải khen ngợi ngay lập tức, thậm chí nhiều hơn so với các lệnh khác. Dạy chó hiểu tiếng lách cách nghĩa là phần thưởng bằng cách bấm clicker và thưởng vài lần liên tục. Tiếp tục luyện với clicker đến khi chó nghĩ chỉ tiếng lách cách đã là một phần thưởng. Phần thưởng thật sẽ để sau. 3. Xem xét khi nào chó sủa nhiều nhất. Hành vi này ở mỗi con là khác nhau, nên bạn phải quan sát kỹ chó của mình. Chó có thể sủa khi bạn không cho ăn, khi có người gõ cửa, khi có người bấm chuông cửa, hay khi có ai đó bấm còi. 4. Mô phỏng lại hành động kích hoạt tiếng sủa. Một khi bạn đã suy luận ra điều gì làm chó sủa, hãy lặp lại hành động đó. Mục đích là để chó tự sủa, sau đó hãy khen ngợi chó. Bạn có thể thấy tại sao bài tập này có thể nguy hiểm đối với những người dạy chó thiếu kinh nghiệm. Đó là lý do bài tập “nói” có chút khác biệt so với các mệnh lệnh còn lại. Bạn phải kết hợp ra lệnh bằng miệng ngay từ đầu. Chỉ như thế, chó mới không nghĩ bạn đang khen chó vì đã sủa theo bản năng. 5. Ra lệnh “nói” bằng miệng ngay từ đầu. Ngay khi chó sủa tiếng đầu tiên, ra lệnh “nói”, bấm clicker, và thưởng chó ăn. Những mệnh lệnh từ đầu đến giờ đều dạy hành vi đầu tiên, sau đó thêm mệnh lệnh trước hành vi. Tuy nhiên, bài tập “nói” sẽ dễ bị mất kiểm soát nếu làm vậy. Chó được thưởng vì đã sủa trước. Do đó, tốt hơn là nên liên kết mệnh lệnh với hành vi trong suốt quá trình. Không bao giờ thưởng chó sủa khi không có mệnh lệnh. 6. Kết hợp lệnh “nói” và “im.” Nếu bạn có một chú chó sủa quá nhiều, có lẽ bạn sẽ không tin rằng lệnh “nói” sẽ giúp bạn kiểm soát tình hình. Tuy nhiên, nếu bạn dạy được cho chó cách “nói”, bạn sẽ dạy được cho chó cách “im.” Có thể bạn không cần chó hay sủa biết “nói”, nhưng bạn chắc chắn sẽ cần “im” đấy. Một khi chó đã hiểu cách “nói”, dần dần phối hợp lệnh “im” vào quá trình tập luyện. Ra lệnh “nói." Tuy nhiên, thay vì thưởng cho tiếng “nói” (sủa), hãy đợi đến khi chó ngừng sủa. Ra lệnh “im." Nếu chó yên lặng, thưởng cho hành động “im” (không sủa) bằng tiếng lách cách và đồ ăn.
Phương pháp 13 Dạy Chó nằm Chuồng 1. Hiểu được giá trị của huấn luyện chó bằng chuồng. Có thể bạn sẽ nghĩ nhốt chó lại trong chuồng suốt mấy tiếng thì thật là tàn nhẫn. Nhưng chó là động vật bẩm sinh cần tìm chỗ trú, nên không gian kín đối với chúng không có cảm giác ngột ngạt như đối với con người. Thực tế, chó được dạy nằm chuồng thường tìm đến chuồng như chốn nghỉ ngơi. Dạy nằm chuồng rất hữu dụng khi bạn muốn điều chỉnh hành vi của chó những lúc không có chủ quan sát trong thời gian dài. Ví dụ, nhiều người chủ cho chó nằm chuồng khi họ đi ngủ hoặc ra khỏi nhà. 2. Tập cho chó nằm chuồng từ bé. Dù chó trưởng thành vẫn có thể được dạy nằm chuồng, sẽ dễ hơn nếu bạn tập cho chó con. Tuy nhiên, nếu chó của bạn là giống chó lớn, đừng tập cho chó ngủ trong chuồng nhỏ. Chó sẽ không "giải quyết" ở chỗ chúng ngủ hay thư giãn, nên bạn cần chuồng có kích cỡ phù hợp. Nếu bạn dùng chuồng quá lớn, chó sẽ đi tiểu ở góc chuồng vì chúng nghĩ mình có rất nhiều không gian. 3. Biến chuồng chó thành nơi để mời gọi.[9] Đừng cô lập chó trong chuồng bằng cách ngay lập tức khóa cửa trong lần đầu tiên chó vào chuồng. Bạn muốn chó có cảm giác tích cực với chuồng, để chó có thể thoải mái ở trong đó. Khi bắt đầu bài học nằm chuồng, hãy đặt chuồng ở nơi gia đình hay tụ họp. Mục đích là để khiến chiếc chuồng trở thành một phần trong sinh hoạt giao tiếp thay vì chốn cô lập. Trải chăn mềm và đặt đồ chơi chó thích bên trong chuồng. 4. Khuyến khích chó bước vào chuồng. Một khi bạn đã tạo được không gian mời gọi trong chuồng, dùng đồ ăn để dụ chó vào. Đầu tiên, đặt ít thức ăn ở ngoài cửa để chó có thể tự khám phá không gian bên trong. Sau đó, đặt thức ăn bên trong cửa, để chó sẽ thò đầu vào ăn. Đến khi thoải mái dần rồi, cho thức ăn sâu và sâu dần vào trong chuồng. Lặp lại cho đến khi chó tự vào chuồng không ngần ngại. Luôn sử dụng "giọng nói vui vẻ” khi giúp chó làm quen với chuồng. 5. Cho chó ăn trong chuồng. Một khi chó đã thoải mái ra vào chuồng lấy thức ăn rồi, hãy nhấn mạnh mối liên kết tích cực giữa chuồng với giờ cho ăn. Đặt bát thức ăn ở nơi chó ăn được thoải mái. Nếu chó vẫn còn chút lo lắng, có lẽ bạn nên đặt bát ngay sát cửa. Sau khi chó dần quen theo thời gian, đặt bát sâu hơn vào trong chuồng. 6. Bắt đầu đóng cửa chuồng sau lưng chó. Bằng thức ăn vặt và các bữa ăn, bạn sẽ thấy chó dần thích nghi với việc ở trong chuồng. Chó vẫn cần học cách làm quen với cửa đóng. Bắt đầu đóng cửa vào giờ cho ăn, khi chó bị thức ăn làm phân tâm và không để ý chuyện xung quanh. Đóng cửa trong các khoảng ngắn, dần kéo dài thời gian khi chó bắt đầu quen. 7. Không thưởng khi chó rên rỉ. Khi cún con rên ư ử, có thể điều đó đáng yêu, nhưng khi chó trưởng thành rên, nó sẽ làm bạn phát điên mất. Nếu cún con rên mãi không nguôi, có lẽ là bạn đã để cún trong chuồng quá lâu rồi. Tuy nhiên, bạn không được thả cún ra trước khi cún ngừng rên. Hãy nhớ — mỗi phần thưởng bạn trao sẽ củng cố hành vi cuối cùng của chó, trong trường hợp này là tiếng rên. Thay vào đó, hãy thả chó khi chúng thôi rên. Lần sau khi đóng cửa chuồng, hãy để chó ở đó trong khoảng thời gian ngắn hơn. 8. An ủi chó những khi tập lâu trong chuồng. Nếu cún kêu khi ở một mình trong chuồng, hãy đem chuồng vào phòng ngủ của bạn vào ban đêm. Dùng đồng hồ có tiếng tích tắc hoặc máy đếm nhịp để giúp ru cún ngủ. Hãy chắc là chúng đã "giải tỏa" ở ngoài rồi và không cần phải "đi nhẹ" hoặc "đi nặng" nũa. Nên để chuồng của cún con trong phòng ngủ của bạn vào ban đêm để bạn có thể nghe được tiếng kêu nếu chúng cần đi ra ngoài vào giữa đêm. Nếu không, chúng sẽ buộc phải đi bậy ngay trong chuồng. Lời khuyên Khi ra lệnh bằng miệng, hãy dùng giọng dứt khoát. Bạn muốn chú chó này ngồi xuống, thì hãy ra lệnh như vậy. Đừng lặp đi lặp lại một mệnh lệnh để mong chó chịu làm theo. Nhấn mạnh mệnh lệnh trong vòng 2-3 giây nếu chó không vâng lời và sau đó khen ngợi chó. Bạn không muốn giống như những người cứ lặp lại câu “ngồi” đến những 20 lần hoặc hơn cho đến khi chó chịu ngồi đâu. Bạn cần chó ngồi ngay theo lệnh đầu tiên, chứ không phải lệnh thứ hai mươi. Đừng cho phép chó cắn bạn, kể cả là cắn đùa. Làm vậy sẽ tạo tiền lệ xấu và sẽ rất khó để bạn khiến chó bỏ đi thói quen này. Những giống chó nguy hiểm, hung hăng sẽ cần một bài huấn luyện đặc biệt từ các chuyên gia dạy chó có kinh nghiệm. Trong vài trường hợp, có thể bạn phải cần đến một nhà nghiên cứu hành vi động vật. Bạn không nên nuôi một chú chó hung hăng mà không được rèn luyện tử tế. Nó quá nguy hiểm. Hãy nhớ rằng mỗi chó mỗi khác. Con này có thể học chậm hơn con kia, và điều đó hoàn toàn ổn. Không có chó nào là không rèn được! Nếu dùng dấu hiệu tay, hãy chắc chắn mỗi dấu hiệu đều đặc trưng và rạch ròi để chó dễ nhận biết và phân biệt. Có một số dấu tay tiêu chuẩn cho các mệnh lệnh cơ bản như “ngồi”, “nằm”, v.v. Nếu bạn không chắc chắn, hãy hỏi chuyên gia dạy chó hoặc tìm kiếm trực tuyến hay trong sách có ảnh minh hoạ ngôn ngữ cơ thể cần sử dụng. Hãy kiên định. Chắc chắn rằng mệnh lệnh và dấu tay bạn sử dụng mỗi lần đều giống nhau. Chỉ cần 10-15 phút mỗi ngày thôi. Nếu chó mất kiểm soát, một cách để đưa chó trở lại kỷ cương là tách biệt chúng ra khỏi “bầy đàn”. Cho chúng vào chuồng hoặc cũi rồi mặc kệ chúng. Tách biệt khỏi bầy đàn trong ngôn ngữ chó đồng nghĩa với “hành vi của mi thật khó chấp nhận và chúng ta không thích thế.” Chó của bạn sẽ hiểu thông điệp ngay. Chúng có thể kêu ăng ẳng và tru lên, nhưng bạn phải mặc kệ hết. Cứ nghĩ đây là “giờ phạt” của chó. Khi chó đã yên lặng và ổn định, hãy thả chó ra. Đừng quên cho chó tập thể dục để điều hòa mức năng lượng của chúng. Chơi “ném bắt” là một cách hay để khiến chó mệt. Huấn luyện chó đòi hỏi sự kiên nhẫn cao. Bạn có thể sẽ thấy bức bối nếu chọn giống chó không phù hợp với khả năng hay lối sống của mình. Nếu bạn nhận thấy mình đã chọn nhầm, hãy hỏi ý kiến của chuyên gia. Có thể bạn phải tìm một mái nhà mới cho chú chó ấy. Hãy liên lạc với tổ chức cứu hộ chó hoặc bác sĩ thú y. Đừng đợi cho đến khi cả bạn lẫn chó đều đã chịu khốn khổ. Nếu bạn không thể kiên nhẫn được, hãy tham gia khoá học 1-1 cùng một người huấn luyện chó có tiếng. Không ai “bẩm sinh” đã là người dạy chó mà không cần qua huấn luyện. Đừng đối xử tàn nhẫn với chó hoặc đánh đập chúng. Nếu bạn đánh chó trong cơn thịnh nộ, chúng sẽ chỉ biết kinh hãi bạn mà thôi. Dọn dẹp nếu chó đi bậy trên sân nhà người khác hay tại nơi công công. Hành động này sẽ giúp người khác quý mến chó của bạn nhiều như bạn thương yêu chúng vậy. Nếu chó lấy đồ không phải của mình, hãy nói, “nhả ra.” Khi dạy chó nói, bạn có thể thử giả tiếng hú/sủa để chó sủa đáp lại. Cho chó đồ ăn hoặc thưởng nếu chúng vâng lời! Nên nhớ rằng chó cưng sẽ dễ dàng quấn quýt với bạn nếu chúng biết bạn yêu chúng. Cảnh báo Dùng vòng cổ và dây xích vừa với kích cỡ chó cưng của bạn. Vòng quá lỏng hay quá chặt có thể gây thương tích. Thường xuyên đưa chó đi khám thú y và chích ngừa đúng hạn. Bạn cũng nên kiểm tra các yêu cầu hiện hành về giấy phép, và đưa chó đi triệt sản ngay khi chúng đủ lớn. Nuôi chó đòi hỏi trách nhiệm gần như tương đương với nuôi dạy trẻ. Nếu bạn chưa sẵn sàng, đừng nhận nuôi chó cho đến khi bạn đã nghiên cứu kỹ, và tiến hành điều chỉnh để đón một chú chó về nhà. SÁCH HUẤN LUYỆN CHÓ NÊN THAM KHẢO Vận động thường xuyên sẽ giúp làm giảm độ nghịch phá của chó trong nhà. Chó mau chán. Và khi chúng thấy chán, chúng sẽ tìm cách để “giải trí”. Có thể bằng cách nhai đôi giầy yêu thích của bạn, phá đồ nội thất, hay sủa liên tục. Hãy tránh vấn đề này bằng cách đưa chúng đi dạo thường xuyên (tốt nhất là hai lần mỗi ngày). Và nó cũng tốt cho bạn nữa! “Chó mệt là chó khoẻ.” Việc vận động cho đến khi chó mệt khác biệt đối với từng con. Đừng Bắn Chó bởi Karen Pryor Bước Khởi đầu: Rèn luyện bằng Clicker cho Chó bởi Karen Pryor Sức mạnh của Rèn luyện Chó một cách Tích cực bởi Pat Miller 25 Lỗi Ngớ ngẩn Người nuôi Chó Mắc phải bởi Janine Adams Nghệ thuật Nuôi Cún con bởi Monks of New Skete Cách để trở thành Bạn thân Nhất của Chú chó nhà bạn bởi Monks of New Skete Chú chó Đúng mực: Cách để Uốn nắn, Rèn luyện và Thay đổi Hành vi của Chó bởi Gail I. Clark
