Cảm nhận vẻ đẹp của tuổi trẻ Việt Nam trong những năm đất nước có chiến tranh qua Những ngôi sao xa xôi (Lê Minh Khuê) và Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long) Mở bài: Nêu vấn đề: Những năm tháng cả nước lên đường tham gia cuộc kháng chiến chống Mĩ là giai đoạn hào hùng nhất trong lịch sử dân tộc. Bao lớp thanh niên tự nguyện “Đi bất cứ nơi đâu khi Tổ quốc cần”. Giới thiệu hai tác phẩm, hai tác giả: Văn thơ thời kì này đã kịp ghi lại những gương mặt đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam. Các tác giả Nguyễn Thành Long và Lê Minh Khuê khắc họa thành công chân dung anh thanh niên trong lẽ Sa Pa và các cô gái thanh niên xung phong trong Những ngôi sao xa – Những người trẻ tuổi biết hướng đời mình vào sự nghiệp chung của đất nước. Thân bài: Khái quát: Nêu hoàn cảnh ra đời của mỗi tác phẩm: – Cả hai tác phẩm ra đời trong giai đoạn miền Bắc đang bước vào thời kì xây dựng để chi viện cho chiến trường miền Nam kháng chiến chống Mĩ. – Nội dung của hai đoạn trích: + Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa đưa chúng ta đi ngược lên miền đất đẹp thơ mộng và gặp gỡ những con người đang âm thầm lặng lẽ làm việc hết mình cho nhân dân và Tổ quốc. Đặc biệt là nhân vật anh thanh niên – cán bộ khí tượng kiêm vật lí địa cầu với cách sống, cách nghĩ rất đẹp. + Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi đưa chúng ta xuôi về phía Nam, trên đường Trường Sơn bom đạn để thăm các cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ trinh sát mặt đường, đi phá bom với lòng quả cảm đáng khâm phục. + Đó là lớp thanh niên biết sống đẹp khi đất nước có chiến tranh. Trình bày cảm nhận: – Trên mặt trận lao động sản xuất hay trong chiến đấu, tuổi trẻ Việt Nam luôn là hạt giống, là điểm tựa của lịch sử. – Ở Lặng lẽ Sa Pa: Nhân vật anh thanh niên tiêu biểu cho tuổi trẻ có lý tưởng sống cao đẹp trên mặt trận lao động sản xuất. + Hoàn cảnh: sống và làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 mét, quanh năm chỉ có gió núi và sương mù, không bóng người qua lại. Công việc của anh: đo gió, đo mưa, đo chấn động mặt đất … góp phần vào việc dự báo thời tiết. + Khó khăn gian khổ: đối mật với sự lặng im của rừng núi, giá rét, cô độc… chàng trai đã dũng cảm vượt qua để hoàn thành nhiệm vụ, gửi báo cáo về trạm đều đặn mỗi ngày chính xác. Anh gắn bó với nơi này được 4 năm. + Quan niệm về hạnh phúc của chàng trai thật giản dị mà đáng quý: Hạnh phúc là khi được làm việc, được cống hiến, được góp mình vào bài ca chiến thắng của dân tộc. Và chính vì niềm hạnh phúc này mà anh đã vượt qua gian khổ ở đỉnh Yên Son để làm việc tận tụy, cần mẫn suốt bốn năm nay. + Ở chàng trai còn toát lên vẻ đẹp của sự khiêm tốn: Anh sống một mình, nhưng cũng biết quan tâm đến những người khác dù ở cách anh rất xa; tự nhận thấy đóng góp của mình là nhỏ bé so với cái chung, so với nhiều người khác; từ chối mọi sự tôn vinh và tiếp tục sống cống hiến âm thầm, lặng lẽ. – Ở Những ngôi sao xa xôi: Phương Định và các cô gái thanh niên xung phong là những gương mặt hào hùng của tuổi trẻ trên tuyến lửa. + Hoàn cảnh: Truyện kể về các cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ ừinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn đầy bom đạn. Công việc hằng ngày của các cô là quan sát máy bay ném bom, đếm những quả bom chưa nổ, san lấp mặt đường và phá bom. Công việc cực kì nguy hiểm, nhiệm vụ đặc biệt quan trọng. + Khó khăn gian khổ: lấy hang đá làm nhà, suốt ngày phơi mình giữa cái nắng nóng, giữa cái căng thẳng khốc liệt của bom đạn. Vậy mà các cô gái đã vượt qua gian khổ làm nhiệm vụ này đã được 3 năm. + Đoạn trích ghi lại tâm trạng của cô gái Phương Định trong một lần đi phá bom đủ toát lên những vẻ đẹp đáng khâm phục: “Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai?” + Lòng dũng cảm, tinh thần trách nhiệm lấn áp nỗi sợ hãi, chiếm trọn suy nghĩ của Phương Định là phải hoàn thành nhiệm vụ bằng mọi cách, tránh không để mình bị thương. Những suy nghĩ thật đáng quí, không chỉ trách nhiệm với công việc mà còn trách nhiệm với bản thân. Đánh giá, mở rộng và nâng cao vấn đề: Nét chung: Với lối kể chuyện sinh động, lựa chọn ngôi kể thích họp, qua hai đoạn trích, các tác giả giới thiệu với bạn đọc chân dung tuổi trẻ Việt Nam sống đẹp trong giai đoạn đất nước có chiến tranh. Các chàng trai, cô gái sống với lí tưởng rõ ràng, góp sức mình cho sự nghiệp thống nhất nước nhà. Họ thể hiện tinh thần “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”, họ đã đem tuổi thanh xuân để góp phần làm nên mùa xuân lớn cho đất nước. Nét riêng: – Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa giàu chất thơ toát lên từ thiên nhiên Sa Pa đẹp mơ màng lặng lẽ, từ con người Sa Pa sống đẹp, từ mối quan hệ nồng ấm tình người và từ ngôn ngữ kể chuyện nhẹ nhàng, trong sáng… Nhà văn không đặt tên cho nhân vật để tôn vinh những con người sống đẹp một cách âm thầm lặng lẽ. – Truyện ngắn Những ngôi sao xa x tuy viết về chiến tranh, có bom đạn khốc liệt, nhưng vẫn toát lên vẻ đẹp mượt mà, tươi sáng của ba “bông hoa trên tuyến lửa” – Nho, Thao và Phương Định. Mở rộng: Góp mặt vào đề tài tuổi trẻ Việt Nam thời kháng chiến chống Mĩ còn có những ngòi bút tài hoa trực tiếp trải nghiệm trong chiến tranh như Lâm Thị Mỹ Dạ với Khoảng trời – hố bom, Nguyễn Minh Châu với Mảnh trăng cuối rừng… Tất cả là tấm gương soi của thời đại Hồ Chí Minh với tuổi trẻ Việt Nam anh hùng. Liên hệ: Tuổi trẻ hôm nay phải sống và học tập, làm việc như thế nào để xứng đáng với các thế hệ năm xưa? Kết bài: Khẳng định giá trị của hai đoạn trích.
