Gợi ý làm bài: Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận. Thân bài: Phân tích nhân vật Ngô Tử Văn: – Giới thiệu nhân vật: + Lai lịch: tên Soạn, người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang, nổi tiếng khắp vùng Bắc + Tính cách: khảng khái, cương trực nóng nảy, thấy sự gian tà thì không chịu được. – Những hành động: + Đốt đền, trừ hại cho dân. + Đấu tranh đến cùng để diệt trừ hồn ma tên tướng giặc, làm sáng tỏ nỗi oan và phục hồi danh vị cho Thổ thần nước Việt. + Sẵn sàng nhận chức phán sự đền Tản Viên để thực hiện công lí. → Ngô Tử Văn là người cương trực, yêu chính nghĩa, dũng cảm, kiên cường và giàu tinh thần dân tộc. – Chiến thắng của Ngô Tử Văn: Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ và niềm tin vào sự chiến thắng tất yếu của chính nghĩa – Lời bình ở cuối truyện: Đề cao, ca ngợi bản lĩnh của Ngô Tử Văn nói riêng và kẻ sĩ nói chung. Đánh giá chung: – Ngô Tử Văn là nhân vật đặc trưng của thể loại truyền kì, được xây dựng bằng nhiều yếu tố kì ảo, nhưng vẫn đậm chất hiện thực. – Qua nhân vật Ngô Tử Văn, tác giả cổ vũ tinh thần yêu nước, lòng tự tôn dân tộc.
Bài tham khảo: Cảm nhận về nhân vật Ngô Tử Văn Mở bài: Nguyễn Dữ là học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm, sống vào nửa đầu thế kỉ XVI, thời kì rối ren của lịch sử phong kiến nước ta. “Truyền kì mạn lục” do Nguyễn Dữ viết gồm hai mươi truyện bằng văn xuôi chữ Hán, kể chuyện dân gian, chuyện thật trong đời và một số truyền thuyết. “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên’ là một trong những truyện đặc sắc trong “Truyền kì mạn lục”. Truyện ca ngợi tính cương trực, lòng cương trực của nhân vật trung tâm Ngô Tử Văn, qua đó khẳng định niềm tin chính nghĩa thắng gian tà. Thân bài: Ngô Tử Văn là nhân vật chính diện trong truyện. Chàng kẻ sĩ khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà thì không chịu được. Chàng quyết định đốt đền thờ của hồn tên tướng giặc họ Thôi, tranh chiếm miếu đền của Thổ Công sở tại, làm yêu quái trong dân gian. Theo quan niệm của người xưa, đốt đền là việc động chạm đến “thần”, một quyền lực tối cao, mà đền là nơi chỉ thờ những thần có công lao giúp nước, hộ dân. Do đó Tử Văn đốt đền tà là hợp với lòng dân. Việc làm của Ngô Tử Văn mang nhiều ý nghĩa, vừa thể hiện sự khảng khái, chính trực, dũng cảm muốn vì dân trừ hại. Hơn nữa, trước khi đốt đền, Tử Văn tắm gội sạch sẽ, khấn trời. Điều đó cho thấy tấm lòng thành khẩn của Tử Văn đối với trời đất. Như vậy, hành động đốt đền của Tử Văn xuất phát từ một ý thức rõ ràng, từ một con người cương trực, thấy sự gian tà thì không chịu được. Đốt đền xong, Ngô Tử Văn phải ứng phó với bốn sự kiện thật căng thẳng, rùng rợn. Các sự kiện trên xảy ra trong thời gian rất nhanh, chỉ từ ngày hôm trước đến “nửa ngày” hôm sau. Với tính cương trực, ý tưởng “đức trọng quỷ thần kinh”, niềm tin chính nghĩa thắng gian tà, Ngô Tử Văn lần lượt gặp các nhân vật quỷ, thần và chủ động bày tỏ thái độ, giải quyết từng sự việc. Với viên Bách hộ họ Thôi, khi thấy một người khôi ngô, cao lớn, đầu đội mũ trụ… tự xưng là cư sĩ đòi dựng trả ngôi đền, Tử Văn mặc kệ, vẫn cứ ngồi ngất ngưởng tự nhiên. Với Thổ Công, khi thấy một ông già, áo vải mũ đen, phong độ nhàn nhã, tính tình khiêm tốn đến tỏ lời mừng, Tử Văn kinh ngạc: “Sao mà nhiều thần quá vậy ?”. Khi nghe Thổ Công kể lại sự tình, Tử Văn cặn kẽ hỏi: “Hắn có thực là tay hung hãn, có thể gieo vạ cho tôi không?”. Với hai con quỷ và Diêm Vương, đến vương phủ, không khí rùng rợn, mặc dù bị đe dọa, vu cáo (“tội sâu ác nặng, không được dự vào hàng khoan giảm”), mặc dù bị sỉ nhục (“tên này bướng bỉnh ngoan cố”), rồi bị Diêm Vương mắng và uy hiếp… nhưng Tử Văn vẫn khảng khái: “Ngô Soạn này là kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian”. Cuối cùng, tính cách cương trực, thẳng thắn, quyết liệt, đầy chính nghĩa của Tử Văn đã thắng gian tà. Đoạn cuối truyện đã khẳng định người tốt được tôn vinh, kẻ xấu bị trừng phạt, về danh nghĩa, Tử Văn chết, nhưng thực chất chàng trở nên bất tử: làm thần. Người có tính cách cương trực như Tử Văn thật đáng được trọng dụng vào chức quan phán sự. Bên cạnh nhân vật Ngô Tử Văn, tên Bách hộ họ Thôi cũng được khắc họa khá đậm nét. Đây là một bộ tướng của Mộc Thạnh, bị tử trận khi quân Minh xâm lược Đại Việt. Hồn hắn bơ vơ ở Nam quốc, tranh chiếm miếu đền của Thổ Công, quen dùng chước dối lừa, thích làm trò thám ngược, hưng yêu tác quái… Sau khi đền bị đốt, hắn đến nhà Tử Văn, hắn tự xưng là cư sĩ, dùng lí lẽ đạo Nho để buộc tội, lấy oai linh của quỷ thần để hăm dọa Tử Văn, không được thì tức giận, thề thốt, phất áo ra đi. Ở vương phủ, hắn đến trước Tử Văn để kêu cứu và kiện cáo, thấy Tử Văn cứng cỏi tâu trình, hắn ngoan cố vu vạ, không được thì lập lờ biện bạch. Cuối cùng, hắn bị trừng trị đích đáng. tên Bách hộ họ thôi bị lồng sắt chụp vào đầu, khẩu gỗ nhét vào miệng, bỏ vào ngục Cửu u. Hành động của tên Bách hộ họ Thôi thể hiện tính cách của một tướng giặc Minh bại trận, lúc sống đã mang dã tâm đi xâm lược nước khác, mưu đồ làm việc phi nghĩa, đến lúc chết vẫn hiện nguyên hình một kẻ lừa đảo. Tính cách đó được thể hiện nhất quán trong mọi cử chỉ, hành động và cuối cùng bị Diêm Vương trừng trị đích đáng. Truyện kể về sự đấu tranh sống còn giữa hai thế hệ: một bên là con người (do Ngô Tử Văn đại diện), một bên là thần linh ma quỷ (Minh ti, hồn ma viên Bách hộ họ Thôi…). Ý nghĩa của cuộc đấu tranh này là khẳng định chính nghĩa thắng gian tà, cái thiện thắng cái ác. Hơn nữa, tác giả viết truyện này vào khoảng nửa đầu thế kỉ XVI, có thể phản ánh xã hội đương thời: chế độ phong kiến suy vi (nhà Lê dần suy yếu, chính quyền chuyển sang tay nhà Mạc). Chính ý nghĩa khách quan của truyện (ca ngợi đức tính cương trực, lòng nghĩa khí, khẳng định chính nghĩa thắng gian tà, lên án giặc ngoại xâm, tố cáo sự cấu kết của thần quyền hãm hại dân lành) cũng là một nội dung hiện thực đáng chú ý. Chuyện chức phán sự đền Tản Viên đưa người đọc vào thế giới li kì, huyền ảo. Chuyện viết về thần linh (thổ công, đức thánh Tản Viên), ma quỷ (Diêm Vương, hồn ma, chuyện chết đi sống lại của con người). Hiện thực được lồng vào cốt truyện kì ảo, người đọc bị mê hoặc bởi bức màn kì ảo để khi đọc hết, suy ngẫm về các nhân vật, tình tiết sẽ nhận giá trị hiện thực, nhân đạo của tác phẩm. Cốt truyện của Nguyễn Dữ giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ, logic. Cách dẫn truyện của tác giả khéo léo, bằng sự việc bất ngờ, dẫn dắt tới đỉnh điểm kịch tính, giải quyết một cách hợp lí, thỏa đáng. Người đọc đồng cảm với thái độ, quan điểm của nhà văn, thái độ ca ngợi trí thức, tinh thần dân tộc, quan niệm ác giả ác báo. Kết bài: Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, bao phủ nhiều yếu tố siêu nhiên, giàu tính biểu tượng, “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” hấp dẫn người đọc qua những xung đột liên tiếp, giàu kịch tính. Truyện đề cao bản lĩnh của kẻ sĩ: cương trực, dũng cảm, quyết đoán trong hành động và quyết tâm chống những thế lực đen tối, gian tà. Đặt trong hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, truyện thể hiện rõ ý nghĩa tích cực trong tư tưởng của tác giả. Tác phẩm thể hiện khát vọng về công lý, là bước ngoặt của truyện, tạo nên tính li kì, hấp dẫn. Mang ý nghĩa khuyên răn, giáo dục con người nên sống,hành động hợp lẽ phải, tránh làm điều ác.
