Cảm nhận ý nghĩa bài thơ Nói với con của nhà thơ Y Phương Mở bài: Nhà thơ Y Phương tên khai sinh là Hứa Vĩnh Phước, dân tộc Tày, sinh năm 1948; quê ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Thơ ông có cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh cụ thể của thơ ca miền núi. Mượn lời “Nói với con” nhà thơ Y Phương bày tỏ niềm tự hào của những người con các dân tộc miền núi về dân tộc mình, quê hương mình, bày tỏ niềm tự tin khi bước vào đời và ý chí của họ “không bao giờ nhỏ bé”. Thân bài: Điều cha muốn nói với con: (Từ đầu … “Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”) Người cha muốn nói với con rằng con lớn lên trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ và sự đùm bọc của núi rừng quê hương. Hình ảnh “chân phải/chân trái” và “tiếng nói/tiếng cười” là cách nói cụ thể của người dân tộc. Qua những hình ảnh đó, Y Phương đã tạo được không khí gia đình đầm ấm. Từng bước chân, từng tiếng nói, từng tiếng cười của con đều được cha mẹ chăm chút, nâng niu. Những hình ảnh ấy gợi lên không khí đầm ấm vui vẻ trong mỗi gia đình Việt Nam khi có con nhỏ. Người cha nói với con về dân tộc miền núi – “người đồng mình” – đáng yêu lắm. Họ lao động cần cù, tươi vui và gắn bó với nhau (Đan lờ cài nan hoa – Vách nhà ken câu hát). Rừng núi quê hương mình thật tươi đẹp, con người miền núi mình sống có ý nghĩa có tình cảm (Rừng cho hoa – Con đường cho những tấm lòng). Con là con của cha mẹ, không chỉ lớn lên từ tình yêu thương của cha mẹ, mà còn lớn lên trong sự yêu thương, đùm bọc của núi rừng này. Điều cha muốn dặn dò con (Phần còn lại) “Người đồng mình thương lắm con ơi” tức là nói người miền núi đã từng vất vả, gian nan và khổ cực (Cao đo nỗi buồn) và họ chưa bao giờ chùn bước trước gian nan thử thách (Xa nuôi chí lớn). Vì vậy cha mong con phải biết sống có tình nghĩa thủy chung với quê hương, làng bản, không được coi khinh dân tộc mình nghèo đói, lạc hậu (Sống trên đá không chê đá gập ghềnh – Sống trong thung không chê thung nghèo đói). Lại phải biết chấp nhận và vượt qua gian nan thử thách như truyền thống của cha ông (Sống như sông như suối…) Người cha dặn con rằng “người đồng mình” mộc mạc nhưng giàu chí khí, niềm tin. Chúng ta có thể “thô sơ da thịt” nhưng không hề nhỏ bé về tâm hồn, ý chí. Chúng ta là những người đã dựng nên quê hương mình bằng sự lao động cần cù, nhẫn nạn, bằng cả những phong tục tập quán tốt đẹp từ lâu đời (Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương – Còn quê hương thì làm phong tục). Bởi vậy, cha mong con hãy tự hào về “người đồng mình”, sống xứng đáng với quê hương mình; hãy tự tin và vững bước trên đường đời “Không bao giờ nhỏ bé được – Nghe con”. Lời “nói với con” ở bài thơ này càng có ý nghĩa hơn đối với trường hợp con em các dân tộc miền núi “lên đường” nhưng lại tự ti, cảm thấy mình yếu kém. Hoặc là những người rời khỏi bản làng một thời gian đã mất gốc, sống đua đòi, quên đi nguồn cội của mình, quên đi truyền thống tốt đẹp của người miền núi. Tác giả muốn truyền lại cho thế hệ trẻ bây giờ niềm tự hào về cội nguồn và truyền thống dân tộc, gửi gắm vào họ cả niềm tin và khát vọng. Con em các dân tộc ít người ở miền núi sẽ có ý chí vươn lên trong cuộc sống, xứng đáng với truyền thống của cha ông. Kết bài: Từ tiếng lòng của nhà thơ Y Phương, bạn đọc ngày nay càng hiểu thêm, yêu mến thêm người miền núi bởi ở họ có vẻ đẹp tâm hồn rất đáng trân trọng. Tiếng lòng của nhà thơ còn gợi nhắc mọi người tình cảm gắn bó với quê hương của mình và ý chí vươn lên trong cuộc sống.
