Hai quá trình vận động trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá – Huy Cận Hai quá trình vận động: đoàn thuyền đánh cá ra khơi khi màn đêm buông xuống và đoàn thuyện đánh cá trể về trong cảnh bình minh. Chuyển động của vũ trụ trong khoảng không gian từ hoàng hôn đến bình minh, với mặt trời, trăng sao, gió biển đang không ngừng vận động. Có hai nguồn cảm hứng lớn cùng song hành trong bài thơ: Cảm hứng về thiên nhiên vũ trụ và cảm hứng về con người lao động trong cuộc sống mới. Sự thống nhất của hai nguồn cảm hứng ấy được thể hiện qua kết cấu và hệ thống thi ảnh trong bài. Trong cái nhìn của tác giả, hai quá trình vận động của thiên nhiên và con người rất nhịp nhàng, hòa hợp, tác động tương hỗ. Đoàn thuyền xuất phát ra từ lúc mặt trời xuống biển, kéo lười khi sao mờ, trời sáng thì chạy đua cùng mặt trời để trở về khi mặt trời đội biển nhô lên. Con thuyền thì có gió làm lái, trăng làm buồm, câu hát cũng căng buồm cùng với gió. Thông qua việc miêu tả cảnh lao động đánh cá của người ngư dân vùng biển Hạ Long, bài thơ ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước, sự giàu có của biển khơi; ngợi ca khí thế lao động hăng say, yêu đời của người lao động mới đã được giải phóng, đang làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời và đất nước: Tập làm chủ, tập làm người xây dựng Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên! Với bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận đã thực sự tiềm kiếm được nguồn cảm hứng mới sau một thời gian khép kín tâm hồn mình trong tháp ngà nghệ thuật. Đó là tiếng nói say mê của một tâm hồn đã tìm thấy được lý tưởng, tìm thấy được nguồn sống đích thực. nguồn ấy là nhân dân, là cuộc đấu tranh thống nhất đất nước. Lý tưởng yêu nước và sức mạnh từ cuộc sống mới đã bồi đắp niềm tin của tác giả vào cuộc sống mới và càng tin tưởng hơn ở con người và tương lai đất nước.
