Tóm tắt lý thuyết 1. Sự khử và sự oxi hóa 1.1. Sự khử Sự khử là sự tách oxi ra khỏi hợp chất. (Chất khử là chất nhường electron, chất oxy hóa là chất nhận electron) Thí nghiệm: $CuO + H_2 \overset{t^0}{\rightarrow} Cu + H_2O $ Trong PTHH trên, ta thấy $H_2$ đã kết hợp với nguyên tố oxi tạo thành $H_2O$, hay $H_2$ đã chiếm oxi của $CuO$. Ở các nhiệt độ cao khác nhau, khí Hidro có thể chiếm được nguyên tố oxi của một số oxit kim loại khác như sắt (III), oxit Fe2O3, chì (II) oxit PbO, thủy ngân (II) oxit HgO... 1.2. Sự oxi hóa Sự oxi hóa là sự tác dụng của oxi với một chất. Ví dụ : $Zn + O_2 \overset{t^0}{\rightarrow} ZnO$ 2. Chất khử và chất oxi hóa Chất khử là chất chiếm oxi của chất khác. Chất oxi hóa là chất nhường oxi cho chất khác. Ví dụ: Trong phương trình hóa học: $CuO + H_2 → Cu + H_2O$ $CuO$ nhường oxi cho $H_2 → Cu$ $H_2$ chiếm oxi của $CuO → H_2O$ Vậy: $ CuO + H_2 → Cu +H_2O$ (chất oxi hóa) (chất khử) Trong phản ứng $C + O_2 \overset{t^0}{\rightarrow} CO_2$ thì bản thân oxi cũng là chất oxi hóa 3. Phản ứng oxi hóa - khử Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học xảy ra đồng thời sự oxi hóa và sự khử. Trong phương trình hóa học: $CuO + H_2 \overset{t^0}{\rightarrow} Cu + H_2O$ Có thể biểu diễn quá trình khử và oxi hóa của phản ứng CuO + H2 như sau: Hình 1: Sơ đồ biểu diễn quá trình khử và oxi hóa ⇒ Sự khử và sự oxi hóa là 2 quá trình trái ngược nhau, nhưng xảy ra đồng thời trong 1 phương trình hóa học. ? Phản ứng sau có phải là phản ứng oxi hoá – khử không ? Vì sao ? $$2H_2 + O_2 \overset{t^0}{\rightarrow} 2H_2O$$ Dựa vào dấu hiệu có sự nhường và chiếm oxi giữa các chất để phân biệt phản ứng oxi hóa với các loại phản ứng khác. Bài tập minh họa Bài 1: Những câu phát biểu nào sau đây là đúng: a) Chất nhường Oxi cho chất khác là chất khử b) Chất nhường oxi cho chất khác là chất oxi hóa c) Chất chiếm oxi của chất khác là chất khử d) Phản ứng oxi hóa - khử là phản ứng hóa học trong đó có xảy ra sự oxi hóa e) Phản ứng oxi hóa - khử là phản ứng hóa học trong đó có xảy ra sự oxi hóa và sự khử Hướng dẫn: ý b, c, e là các phát biểu đúng Bài 2: Xác định tính chất của chất bằng cách đánh dấu (+) vào ô thích hợp: Hướng dẫn:
