Mở bài: “Sóng” là một bài thơ tình yêu rất đằm thắm, là lời tự hát tình yêu chân thật, nồng nàn của Xuân Quỳnh. “Sóng” cũng là một trong những bài thơ thể hiện chân thực vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ luôn khao khát được yêu thương, gắn bó, trái tim luôn trăn trở lo âu, luôn mong được dâng hiến và hy sinh cho tình yêu. Thân bài: Bài thơ là sự vận động và phát triển song hành của hai hình tượng “sóng” và “em”. “Em” là cái tôi trữ tình của nhà thơ, là hình tượng được miêu tả trong những cung bậc khác nhau của tình yêu. “Sóng” là hình tượng nghệ thuật được Xuân Quỳnh sáng tạo để diễn tả những cảm xúc, tâm trạng, những sắc thái tình cảm vừa phong phú, vừa phức tạp của một trái tim người phụ nữ đang rạo rực khao khát yêu đương. Sóng tồn tại trong những đối cực gắt gao và khát khao mãnh liệt: Dữ dội và dịu êm Ồn ào và lặng lẽ Sông không hiểu nổi mình Sóng tìm ra tận bể. Tình yêu trong trái tim “em” cũng như sóng, lúc dịu êm, lặng lẽ, lúc ồn ào, dữ dội, mong muốn vượt qua những giới hạn: Nỗi khát vọng tình yêu Bồi hồi trong ngực trẻ. Tình yêu trong trái tim tuổi trẻ, cũng như con sóng trên đại dương, bí mật và bất biến, đa cực và vĩnh tồn: Trước muôn trùng sóng bể Em nghĩ về anh, em Em nghĩ về biển lớn Từ nơi nào sóng lên? Sóng bắt đầu từ gió Gió bắt đầu từ đâu? Em cũng không biết nữa Khi nào ta yêu nhau. Sóng và tình yêu của em, có lúc trào lên và phô bày rõ ràng, có lúc chìm sâu lặng lẽ. Dù ở trên bề mặt, hay chìm sâu, lúc nào nó cũng vận động, chẳng bao giờ đứng yên: Con sóng dưới lòng sâu Con sóng trên mặt nước Ôi con sóng nhớ bờ Ngày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anh Cả trong mơ còn thức. Sóng và tình yêu trong trái tim em lan toả muôn phương nhưng đều biết quy hướng. Nếu con sóng dù đi vạn dặm đều tìm đến bến bờ nào đó thì anh chính là nơi em sẽ đến, nơi trái tim em sẽ trú ngụ sau những biến động, đổi thay: Dẫu xuôi về phương bắc Dẫu ngược về phương nam Nơi nào em cũng nghĩ Hướng về anh – một phương Ở ngoài kia đại dương Trăm nghìn con sóng đó Con nào chẳng tới bờ Dù muôn vời cách trở Có thể thấy, “sóng” chính là hình ảnh ẩn dụ cho trái tim người phụ nữ đang yêu , là sự hóa thân thân phận của “em”. Hai hình tượng ấy khi phân đôi để soi chiếu sự tương đồng, khi hòa nhập để âm vang, cộng hưởng. Trái tim người phụ nữ đang yêu soi vào “sóng” để nhận ra mình, thông qua “sóng” để thể hiện những rung động, đam mê, khao khát… Hai hình tượng này đan cài, quấn quýt với nhau từ đầu đến cuối bài thơ, soi sáng cho nhau, nhằm diễn tả sâu sắc, thấm thía hơn những khát vọng tình yêu trào dâng mãnh liệt trong lòng nữ sỹ. Với hình tượng “sóng”, bài thơ làm hiện lên hình ảnh người phụ nữ đứng trước đại dương, mang tâm thế của một cá thể đối diện với cái vô biên, vĩnh hằng, từ đó mà liên tưởng, suy tư, chiêm ngưỡng về tình yêu như một nhu cầu tự nhận thức, tự khám phá cái tôi trữ tình. Cảm xúc của bài thơ vì thế vừa sôi nổi, mãnh liệt, vừa có chiều sâu của triết lý. Âm hưởng của bài thơ chính là âm hưởng của sóng, trước hết là sóng biển và sau đó là sóng lòng, là nhịp đập bồi hồi của trái tim người phụ nữ đang yêu. Thể thơ với những dòng thơ thường không ngắt nhịp, sự đắp đối các thanh bằng, trắc ở cuối mỗi câu thơ, khổ thơ, những từ ngữ trùng điệp, những cặp từ sóng đôi hô ứng, xô đuổi nhau từ cuối bài đã tạo nên âm hưởng dạt dào, nhịp nhàng, gợi nhịp điệu những con sóng miên man, bất tận, vô hạn vô hồi, khi ào ạt trào dâng, lúc êm đềm đằm lắng. Đó cũng đồng thời là nhịp đập của những con sóng lòng, những đợt sóng của đam mê khao khát và da diết yêu thương đang cuộn trào trong trái tim người phụ nữ. Kết bài: Thông qua hình ảnh ẩn dụ “sóng”và “em”, bài thơ đã thể hiện chân thực những sắc thái phong phú, phức tạp và đầy quyến rũ của tình yêu, diễn tả sâu sắc trái tim bồi hồi, rạo rực và trăn trở, những trạng thái tâm lý với những nét riêng đầy nữ tính của Xuân Quỳnh.
