Đề bài : Phân tích bài thơ “Đất nước của” Nguyễn Khoa Điềm Bài làm: Trong văn học, đất nước luôn là đề tài được các nhà văn, nhà thơ khai thác, tìm đến để giãi bày những suy nghĩ, tình cảm của mình dành cho đất nước. Đã có không biết bao nhiêu tác phẩm đặc sắc viết về đất nước với những tình cảm vô cùng thiêng liêng. Nhưng có lẽ bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm lại mang trọn tư tưởng đất nước là của nhân dân nhất. Bài thơ của ông như một lời tuyên ngôn về độc lập chủ quyền của nhân dân đối với đất nước, và cũng thể hiện được những gì gần gũi, thân thuộc nhất trong cuộc sống của những con người Việt Nam. Đầu tiên, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm giới thiệu cho người đọc về nguồn gốc, cội nguồn của đất nước ta. Như để trả lời cho câu hỏi đất nước có tự bao giờ: Khi ta lớn đất nước đã có rồi Đất nước có trong những cái “ ngày xửa ngày xưa” mẹ thường hay kể Đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc. Tóc mẹ thì bới sau đầu Che mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn Cái kèo, cái cột thành tên Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng Đất nước có từ ngày đó… Không biết rằng đất nước đã có từ bao giờ, chỉ biết khi lớn lên thì đất nước đã có rồi, có ngay trong những câu truyện cổ tích thường nghe mẹ kể. Đất nước ta có lẽ không có một cột mốc chính xác nào, chỉ đơn giản xuất hiện trong những câu truyện, những điển tích xưa cũ. Một đất nước bình dị đến thế, ngay cả những đứa trẻ cũng có thể nhớ về cội nguồn một cách dung dị nhất. Đất nước ấy sẽ vẫn cứ tồn tại như thế, qua miếng trầu của bà, và từ khi nhân dân biết trồng tre đánh giặc bảo vệ quê hương. Đất nước xuất phát từ tình yêu thương của những người thân, cha mẹ thương nhau như gừng cay muối mặn. Đất nước bắt nguồn từ những điều giản đơn, dung dị nhất của con người. Tiếp đó, tác giả đưa người đọc đến những cung bậc tình cảm khác của đất nước, đầu tiên là tình cảm lứa đôi: Đất là nơi anh đến trường Nước là nơi em tắm Đất nướ là nơi ta hò hẹn Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm. Nguyễn Khoa Điềm muốn gửi gắm đến chúng ta rằng, đất nước hiện lên trong cả tình yêu đôi lứa, chứ không chỉ ở không gian văn hóa cùng những phong tục tập quán thường ngày. Thật là một sự tinh tế của tác giả khi diễn tả về đất nước qua sự lãng mạn của tình yêu đôi lứa. Không chỉ có thế, đất nước còn được gợi ra theo chiều dài của lịch sử và văn hóa, của những người con dù đi đâu cũng vẫn tha thiết với quê hương. Những hình ảnh “ con chim phượng hoàng, núi bà đen, bà điểm, Lạc Long Quân, Âu Cơ” có lẽ chính là minh chứng rõ ràng nhất cho những thăng trầm mà đất nước ta đã trài qua. Tác giả muốn nhắc nhở chúng ta nhớ về cội nguồn, về những gì dân tộc ta đã trải qua. Nhớ về cội nguồn cũng chính là uống nước nhớ nguồn, truyền thống đã từ rất lâu đời của nhân dân. Đất nước với tác giả còn là sự tiếp nối truyền thống ngàn đời của dân tộc: Những ai đã khuất Những ai bây giờ Yêu nhau và sinh con đẻ cái Gánh vác phần người đi trước để lại Dặn dò con cháu chuyện mai sau. Trong lịch sử hình thành của đất nước, những con người đã dũng cảm hy sinh, để cho thế hệ sau có đất nước hòa bình thịnh vượng. Chính vì vậy những thế hệ mai sau cần phải gìn giữ đất nước, cùng với đó là phát huy những giá trị mà thế hệ trước để lại. Tác giả đã mang đến cho người đọc một cái nhìn đa chiều hơn về đủ các khía cạnh của đất nước, từ đời thường, lịch sử, cho đến không gian và thời gian. Giúp cho người đọc có nhận thức đúng đắn nhất về nơi mà chúng ta sinh ra và lớn lên. Trong anh và em hôm nay Đều có một phần đất nước. Đất nước chính là một phần máu thịt của con người. Vì vậy chúng ta đều cần phải có trách nhiệm giữ gìn và xây dựng đất nước. Không chỉ thể, Nguyễn Khoa Điềm còn nói về đất nước một cách rất sâu sắc: Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gó bãi Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha Ôi đất nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy Những cuộc đời đã hóa núi sông ta. Quan điểm của Nguyễn Khoa Điềm khiến cho người đọc không thể không khẳng định sự tồn tại của đất nước. cùng với đó, đất nước cũng biểu hiện cho sự thành kính, biết ơn với những cha ông thế hệ trước đã hy sinh cho dân tộc: Họ đã sống và đã chết Giản dị và bình tâm Không ai nhớ mặt đặt tên Nhưng họ đã làm ra đất nước. Những con người ấy, dù có ra đi mãi nhưng linh hồn của họ sẽ mãi vẫn còn sống trong cuộc sống của những người ở lại. Câu thơ cuối cùng có lẽ chính là câu thơ có nhận định chính xác nhất về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm: Đất nước này là đất nước của nhân dân Đất nước của nhân dân, đất nước của ca dao thần thoại. Nhân dân chính là chủ nhân của đất nước. Đất nước thuộc về nhân dân, do nhân dân mà ra. Tư tưởng này của Nguyễn Khoa Điềm rất tiến bộ và sâu sắc. Qua bài thơ này, có thể nói rằng Nguyễn Khoa Điềm đã gieo vào lòng người đọc những suy nghĩ rất đúng đắn, rất sâu sắc về đất nước. Đất nước sẽ còn tồn tại mãi trong trái tim của mỗi con người Việt Nam.
