Đề bài : Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của nhà văn Kim Lân Bài làm: Nhắc đến nhà văn Kim Lân, người ta sẽ nghĩ ngay đến tác phẩm “ Vợ nhặt”, một kiệt tác văn học hiện thực Việt Nam. “ Vợ nhặt” tái hiện vô cùng chân thực và thành công cảnh xã hội nghèo khổ, cùng cực và bế tắc của con người trong nạn đói năm 1945. Tác phẩm đi sâu vào lòng người đọc bởi sự bình dị mà chan chứa trữ tình, cùng với giá trị nhân đạo, nhân văn sâu sắc. “ Vợ nhặt” được viết trong thời kỳ đất nước đang lâm vào nạn đói năm 1945. Đó là những tháng ngày người dân rơi vào cảnh khốn cùng, người chết như ngả rạ, người sống thì vật vờ như những thây ma. Mùi xác người thì xú uế vẩn lên trong không khí ẩm thối. Cái khung cảnh ấy đã lột tả rõ nét sự thê thảm của người dân khi nạn đói hoành hành. Và sự bần hàn, khốn khổ nhất đã hiện lên ngay từ nhan đề của tác phẩm: Vợ nhặt. Đây là chi tiết, là nút thắt đắt giá làm nên cuộc đời của từng nhân vật truyện. Hình ảnh ảnh cu Tràng được tác giả miêu tả ngay ở đầu câu truyện. “ Hắn bước đi ngật ngưỡng, vừa đi vừa tủm tỉm cười, hai bên quai hàm bạnh ra…” Qua đó, người đọc đã có thể hình dung được diện mạo xấu xí của anh nông dân nghèo khổ. Tràng bước đi từng bước mệt mỏi. Những lo lắng, đói khổ đã đè nặng lên cả lưng gấu áo của Tràng. Chỉ bằng vài chi tiết, Kim Lân đã vẽ lên cho người đọc thấy một người nông dân nghèo đói xơ xác đến cùng cực. Và cuộc đời của một con người, ở đây là Tràng đã được thay đổi bằng một tình huống truyện độc đáo. Đó là tình huống Tràng nhặt được vợ. Tại sao lại là nhặt vợ mà không phải là lấy vợ? Tình huống này đã khiến cho người đọc nhận ra sự khổ đau, thê thảm đến tận cùng của con người trong xã hội bấy giờ. Vợ anh cu Tràng dần hiện ra đầy ám ảnh dưới ngòi bút của Kim Lân. “ Thị cắp cái thúng con, đầu hơi cúi xuống, cái nón rách tàng nghiêng nghiêng che khuất đi nửa mặt. Thị có vẻ rón rén, e thẹn.” Người đàn bà ấy hiện lên thật hợp với người đàn ông như anh cu Tràng, cả hai cùng khốn khổ, cùng cực, như sinh ra để dành cho nhau. Rồi khi Tràng đưa vợ về nhà, Kim Lân lại dựng nên một khung cảnh đìu hiu, ảm đạm đến hiu hắt. Tất cả cứ như bị cái nghèo đói đè nén đến chìm nghỉm không ngóc đầu lên được. Từng dãy nhà lụp xụp, tối om, không có nổi ánh đèn, người nghèo đói thì dật dờ đi lại như cái bóng… Tất cả làm nên một xóm nghéo khổ đau, chua xót đến nghẹt thở. Và cái cách những người hàng xóm hỏi thăm Tràng khi đưa vợ về cũng gây cho người ta sự chú ý. Và khi được người lạ hỏi thăm, thị không còn đanh đá chua ngoa nữa mà trở nên thẹn thùng, dịu dàng. Giữa cảnh đói như ngả rạ lại đi làm vợ người ta. Họ đến với nhau không phải vì tình yêu mà có lẽ vì tình thương, sự đồng cảm giữa cái nghèo, cái đói. Điều này khiến cho người đọc càng thêm chua xót và cảm thông. Rồi khi hai người trở về nhà, bà cụ Tứ- mẹ Tràng xuất hiện, được Kim Lân khắc họa diễn biến tâm lý thật tài tình và tinh tế, khiến cho người đọc hiểu hơn về sự bao dung, cũng như tình yêu bao la cùa người mẹ dành cho con. Bà cảm thẩy băn khoăn, lo lắng khi thấy có người đàn bà ở trong nhà. Nhưng bà cũng hiểu. Bà càng hiểu hơn sự khốn khổ của con trai mình. Bà xót xa cho con trai, vì con người ta thì được cưới gả đàng hoàng, còn con minh thì lại nhặt được vợ về trong lúc đói khổ hơn bao giờ hết. Bà chấp nhận người vợ nhặt về của con trai, chấp nhặp cô con dâu mới. Và tình huống truyện khiến cho người đọc không thể nào quên, chính là “ nồi cháo cám” trong bữa cơm đầu tiên của cô con dâu mới. Nồi cháo cám mang ý nghĩa tượng trưng sâu sắc. Nồi cháo cám chính là hiện thân của cái nghèo, cái đói đế cùng cực trong một gia đình không còn chút tài sản, không còn thứ gì có giá trị hơn nữa. Trong ngày này, bà cụ Tứ rất vui, bà toàn nói những chuyện vui trong nhà. Có lẽ vì bà muốn mang đến không khí vui tươi hơn giữa cái nghèo, cái đói. Nồi cháo cám hiện lên một cách bình dị nhưng cũng đầy đắng cay và chua xót. Người mẹ nghèo muốn có một bữa cơm tử tế trong ngày đầu tiên đón cô dâu mới, nhưng trong hoàn cảnh bây giờ, bà chỉ có thế mang lại nồi cháo cám, cũng là tất cả tình yêu thương bà dành cho con của mình. Hình ảnh, chi tiết này gần như là một chi tiết đắt giá nhất của tác phẩm, khiến cho người đọc nhớ mãi không thể quên. Và Kim Lân cũng không quên gieo vào lòng người đọc một chút niềm tin, một chút hy vọng về tương lai bằng hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng xuất hiện ở cuối câu truyện. Kim Lân thật sự là một nhà văn tài ba, khắc họa một cách chân thực, sinh động hoàn cảnh của con người lúc bấy giờ. Cùng với cốt truyện đặc sắc và diễn biến tâm lý nhân vật sâu sắc, người đọc dễ dàng cảm nhận được khung cảnh nghèo đói của những năm 1945, đồng thời cảm thông sâu sắc cho số phận của những con người trong hoàn cảnh khốn cùng vẫn giàu tình yêu thương.
