Mở bài: Nguyễn Du là một thiên tài văn học hiếm có trong lịch sử Việt Nam. Truyện Kiều là tác phẩm văn học vĩ đại, kiệt xuất của Nguyễn Du. Tác phẩm là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay. Đoạn trích Chị em Thúy Kiều là phầm mở đầu của truyện Kiều. Đoạn trích giới thiệu cuộc sống và vẻ đẹp tuyệt sắc của hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân, khẳng định tài năng miêu tả người đạt đến trình độ siêu việt của thiên tài Nguyễn Du. Thân bài: Bức tranh vẻ đẹp hai chị em Thúy Kiều không vượt khỏi khuôn khổ thi pháp văn học trung đại, thế nhưng Nguyễn Du đã có một bước tiến vượt bậc trong việc lựa chọn phương thức và mức độ biểu đạt. Có thể nói, ông đã phủ một lớp màu lung linh lên một bức tranh vốn đã toàn bích. Mở đầu đoạn trích, Nguyễn Du giới thiệu chân dung hai chị em: “Đầu lòng hai ả tố nga, Thuý Kiếu là chị, em là Thuý Vân. Mai cốt cách tuyết tinh thần, Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.” Con gái đầu lòng trong quan niệm cũ vốn không có gì đáng quý bởi trong xã hội phong kiến vốn trọng nam khinh nữ. Nhà Vương ông lại có đến hai nàng. Thế nhưng, những giá trị đích thực đã đánh tan định kiến. Từ lâu vẻ đẹp cốt cách và tinh thần của Thúy Kiều và Thúy Vân là niềm tự hào của Vương ông và Vương bà. “Đầu lòng hai ả tố nga” là tiếng nói đầu tiên và mạnh mẽ của thi hào Nguyễn Du nhằm muốn chống lại cái định kiến lạc hậu, cũ kĩ và sai lầm ấy. “Mai cốt cách tuyết tinh thần” nghĩa là tâm hồn thanh cao, tinh khiết và cao quý như mai, trong sáng như tuyết. Tác gải sử dụng bút pháp ước lệ, gọi là vẽ đẹp duyên dáng, thanh cao, trong sáng của hai người thiếu nữ. Mỗi người đều có nét đẹp riêng và đều đạt đến mức độ hoàn mỹ “mười phân vẹn mười”. Trong văn học hay hiện thực cuộc sống, đó là vẻ đẹp hiếm thấy, hiếm gặp. Tiếp đó, bức chân dung tuyệt sắc của Thúy Vân hiện lên với những đường nét thanh cao quý phái: “Vân xem trang trọng khác vời, Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang Hoa cười ngọc thốt đoan trang, Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.” Thúy Vân mang vẻ đẹp “trang trọng khác vời”. “Trang trọng” là nhìn vào hết sức chuẩn mực và cao quý. “Khác vời” là khác thường, là hiếm gặp, hiếm có. Vẻ đẹp của Thuý Vân được so sánh với những hình ảnh cao đẹp của thiên nhiên, vũ trụ: trăng, hoa, mây, tuyết, ngọc. Nàng có khuôn mặt tròn đầy và rạng ngời như vầng trăng sáng. Nét ngài nở nang, thanh tú. Nụ cười tươi như hoa nở. Tiếng nói trong trẻo như tiếng ngọc. Mái tóc mềm mại như mây. Làn da trắng mịn như tuyết. Với những nét chấm phá quen thuộc nhưng tài tình của Nguyễn Du, Thuý Vân hiện lên với vẻ đẹp đoan trang, phúc hậu, quý phái. Bức chân dung mang tính cách số phận, dự báo cuộc đời nang sẽ bình lặng, yên ổn. Xuất hiện sau vẻ đẹp của thùy mị của Thúy Vân, vẻ đẹp của Thúy Kiều làm cho người đọc phải sửng sốt: “Kiều càng sắc sảo mặn mà, So bề tài sắc lại là phần hơn: Làn thu thuỷ nét xuân sơn, Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”. Đó là một vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà. Nghĩa là vẻ đẹp ấy không những sắc nét mà còn cuốn hút đến nỗi khiến người ta không thể rời ánh nhìn. Ánh mắt nàng trong như mặt nước hồ thu. Chân mày như dáng núi mùa xuân tràn đầy sức sống. Nụ cười tươi hơn cả hoa thơm. Hình ánh thướt tha hơn cả dáng liễu. Khác với Thuý Vân khi khắc hoạ chân dung Kiều, tác giả tập trung gợi tat vẻ đẹp của đôi mắt: mắt nàng đẹp, trong sáng như làn nước mùa thu, đôi long mày thanh tú như dáng núi mùa xuân. Một vẻ đẹp sắc sảo, xanh tươi, mơn mởn khiến hoa cũng phải ghe , liễu cũng phải hờn dự báo số phận ép le, cuộc đời Kiều sẽ nhiều đau khổ. Vẫn là bút pháp ước lệ của thi pháp trung đại khi lấy thiên nhiên làm chuẩn mực của cái đẹp. Nhưng ở đây, Nguyễn Du đã có những bước đi táo bạo. Vẻ đẹp của Thúy Kiều đã vượt trội hơn nhiều lần vẻ đẹp của thiên nhiên. Thiên nhiên chỉ còn là cái nền cảnh để cho vẻ đẹp Thúy Kiều tỏa sáng. Cả vũ trụ dường như hội tụ ở thiếu nữ này. Nàng mới là chuẩn mực của cái đẹp trong đất trời. Thúy Kiều không chỉ đẹp ở hình thức mà tài năng và tâm hồn cũng đạt đến mức tuyệt mĩ: Một hai nghiêng nước nghiêng thành, Sắc đành đòi một tài đành hoạ hai. Thông minh vốn sẵn tính trời, Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm. Cung thương làu bậc ngũ âm, Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một trương. Khúc nhà tay lựa nên chương, Một thiên “Bạc mệnh” lại càng não nhân. Thúy kiều được miêu tả là người thông minh, tinh anh đến hiếm gặp. Vốn yêu mến thú tiêu dao, Thúy kiều say mê và thuần thục những thú vui tao nhã của người xưa như một cách để tiếp thụ nền văn hóa chuẩn mực và di dưỡng tài năng, tâm hồn mình. Không những sành sỏi mà nàng còn sáng tác, tạo ra tác phẩm nghệ thuật cho riêng mình. Khúc “Bạc mệnh” mà nàng đã viết nên thể hiện một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, trái tim giàu cảm xúc dự cảm về kiếp người tài hoa, bạc mệnh của chính nàng. Có thể nói tài năng của Kiều đạt đến mức lí tưởng theo quan niệm phong kiến. Như hai viên ngọc quý được giấu kín, hai chị em thúy Kiều đã có một tuổi thơ: “Êm đềm trướng rủ man che”. Cái không gian ấy có vẻ như khiến hai nàng có cuộc sống khép kín nhưng rất cần thiết để bảo vệ hai nàng khỏi phong ba cuộc đời. Thế nhưng, sự đời trái ngang, dù đã hết sức giữ gìn, Vương ông cũng không thể bảo vệ được hai con gái của mình. Sợi dây oan nghiệt vốn đã được tạo nên bởi tạo hóa hay chính từ bàn tay của những kẻ xấu xa vốn đã có nhiều lòng ghen tuông, đố kị với gia đình diễm phúc ấy. Kết bài: Với cảm hứng nhân văn, tác giả đã ca ngợi vẻ đẹp, tài năng của con người và dự cảm về kiếp người tài hoa bạc mệnh. Xây dựng nhân vật Thuý Kiều, Nguyễn Du thể hiện tấm lòng trân trọng đối với tài sắc của người phụ nữ.
Bài văn tham khảo: Vẻ đẹp bức chân dung tuyệt sắc của Thúy Vân và Thúy Kiều mang tính cách và số phận Có thể nói, trong “Truyện Kiều”, dưới ngòi bút miêu tả bậc thầy của thiên tài Nguyễn Du, mỗi nhân vật dù chính diện hay phản diện đều hiện lên với một chân dung hết sức sinh động, gợi cảm. Đó là Kim Trọng “phong lưu tài mạo tót vời”, là Từ Hải “râu hùm hàm én, mày ngài”, là Mã Giám Sinh “mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao”, là Hồ Tôn Hiến “lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình”… Đặc biệt, nổi bật trong số đó là bức chân dung chị em Thúy Kiều. Mở đầu đoạn trích “Chị em Thuý Kiều”, Nguyễn Du giới thiệu khái quát về hai chị em Thuý Kiều. Lời giới thiệu cũng chính là một lời ca ngợi : “Mai cốt cách, tuyết tinh thần Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười”. Bằng bút pháp ước lệ, tác giả đã gợi tả vẻ đẹp duyên dáng, thanh cao, trong trắng của người thiếu nữ. Đó là vẻ đẹp của “cốt cách”, dáng vẻ thanh tú như cành mai ; là vẻ đẹp của “tinh thần” trong trắng, thanh khiết như tuyết. Câu thơ: “Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười” đã khẳng định sự hoàn mĩ, hơn người của hai nàng và ý thức lý tưởng hoá cao độ vẻ đẹp người con gái của nhà thơ. Sau lời giới thiệu chung, lẽ ra theo đúng trật tự nghi lễ phong kiến, tác giả phải giới thiệu Thuý Kiều trước. Nhưng ở đây, Nguyễn Du lại bắt đầu bằng việc gợi tả vẻ đẹp Thuý Vân : “Vân xem trang trọng khác vời Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang Hoa cười ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.” Nguyễn Du đã sử dụng những hình ảnh thiên nhiên có vẻ đẹp đặc biệt trong trắng, rực rỡ, vững bền để miêu tả vẻ đẹp của Thuý Vân như: “khuôn trăng”, “hoa cười”, “ngọc thốt”, “mây tuyết”… Nhà thơ nhấn mạnh tính chất “trang trọng, đoan trang” của vẻ đẹp Thuý Vân. Khuôn mặt nàng đầy đặn, phúc hậu tựa trăng rằm ; lông mày cong, đậm ; miệng cười tươi như hoa nở ; tiếng nói trong trẻo như ngọc rung; mái tóc đen óng, mượt mà hơn mây, làn da trắng mịn màng hơn tuyết. Nét nào ở Thuý Vân cũng hoàn hảo hơn những vẻ đẹp vốn có trong thiên nhiên, trời đất. Nhưng điều quan trọng là, vẻ đẹp ấy luôn tạo được sự hoà hợp, êm ấm với xung quanh, báo trước một cuộc đời bằng phẳng, suôn sẻ. Chỉ với 4 câu thơ, Nguyễn Du đã vẽ nên một chân dung Thuý Vân với những dự cảm về số phận nhân vật. Thuý Vân đã đẹp, nhưng Thuý Kiều còn đẹp hơn. Để thể hiện vẻ đẹp, tài năng của nàng Kiều, tác giả đã dùng đến 12 câu thơ : “Kiều càng sắc sảo mặn mà So bề tài sắc lại là phần hơn” Làn thu thuỷ, nét xuân sơn Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh Một hai nghiêng nước, nghiêng thành Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai” Ấn tượng chung về bức chân dung này là vẻ đẹp “sắc sảo mặn mà” – một vẻ đẹp nổi bật, có sức hấp dẫn, cuốn hút mạnh mẽ. Nếu miêu tả Thuý Vân, Nguyễn Du đã dừng ở nhiều chi tiết trên khuôn mặt nàng, thì ngược lại, khi tả Thuý Kiều tác giả chỉ tập trung vào đôi mắt. Đôi mắt là phần gợi cảm nhất, phần hồn của khuôn mặt. Đôi mắt thể hiện sự tinh anh của trí tuệ. Đôi mắt Kiều được ví như làn nước mùa thu biếc xanh thăm thẳm. Nét lông mày thanh tú càng tôn thêm vẻ đẹp sâu thẳm của đôi mắt. Nguyễn Du đã thực sự công phu, tinh vi trong việc đặc tả đôi mắt – nơi thể hiện cái sắc sảo của trí tuệ, cái mặn mà của tâm hồn Thuý Kiều. Bằng sự lựa chọn đó, thi hào đã làm nổi bật chân dung nhân vật mà ông trân trọng và yêu thương nhất. Vẻ đẹp của Thuý Vân khiến mây “thua”, tuyết “nhường”, nhưng vẻ đẹp của Kiều thì khiến hoa phải “ghen”, liễu phải “hờn”. Tuy là ước lệ, nhưng những hình ảnh trên cũng đủ gợi cho người đọc ấn tượng mạnh mẽ về vẻ đẹp của một giai nhân tuyệt thế. Không chỉ đẹp, Kiều còn rất đa tài : “Thông minh vốn sẵn tính trời Pha nghề thi hoạ, đủ mùi ca ngâm Cung thương, làu bậc ngũ âm Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một trương Khúc nhà tay lựa nên chương Một thiên “bạc mệnh” lại càng não nhân”. Kiều vốn là người thông minh. Chính năng lực ấy là sức mạnh gìn giữ vẻ đẹp và nhân cách, nhân phẩm của nàng trong nghịch cảnh đầy trái ngang. Theo quan niệm thẩm mỹ phong kiến, người tài là người hội đủ cả bốn khả năng: cầm, kỳ, thi, hoạ. Nếu vậy, có thể nói tài năng ở Kiều đã đạt tới mức lý tưởng theo quan niệm ấy. Nàng biết làm thơ, vẽ tranh, biết ca ngâm, thành thạo âm nhạc và đặc biệt ở lĩnh vực nào cũng xuất sắc hơn người. Tài thơ của nàng khiến cho Đạm Tiên phải thốt khen : “Ví đem vào tập Đoạn trường Thì treo giải nhất chi nhường cho ai.” Tài đàn của nàng làm cho chàng Kim, một con người “vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa” cũng phải “ngơ ngẩn”. Khúc “Bạc mệnh” do chính nàng soạn làm cho người nghe buồn thương rơi lệ. Tiếng đàn ấy cũng chính là tiếng lòng của một trái tim nhạy cảm, đa sầu, đa cảm. Có thể nói, vẻ đẹp của Kiều là sự kết hợp hài hoà giữa sắc và tài. Vẻ đẹp hoàn hảo “mười phân vẹn mười” khiến tạo hoá cũng phải ghen ghét. Trong quan niệm xưa, vẻ đẹp thiên nhiên vốn được xem là chuẩn mực, là thước đo vẻ đẹp con người. Đến Nguyễn Du, chuẩn mực đó dường như quá chật hẹp so với vẻ đẹp của con người. Thế nên ông mới miêu tả sự đố kị của tạo vật trước vẻ đẹp nàng Kiều (“hoa ghen”, “liễu hờn”). Đó cũng chính là sự sắc sảo của Nguyễn Du. Sự đố kị của thiên nhiên dự báo một cuộc đời đầy sóng gió, giông bão đang đón đợi Kiều. Khúc “Bạc mệnh” ai oán được phổ bởi chính tay nàng giữa tuổi thanh xuân tươi đẹp nhất báo hiệu một số phận éo le, đau khổ của kiếp hồng nhan. Bởi vậy miêu tả vẻ đẹp của chị em Thuý Kiều, Nguyễn Du qua đó còn muốn gợi tả tính cách, dự báo số phận, thân phận của mỗi người sau này. Trình tự miêu tả nhân vật của Nguyễn Du mang đầy dụng ý.Trước hết tác giả miêu tả Thuý Vân – một bức chân dung đẹp tưởng không còn vẻ đẹp nào hoàn hảo hơn. Đến Thuý Kiều, mặc dù cũng gợi tả bằng vài hình ảnh ước lệ và đặc tả đôi mắt, tài năng “vốn sẵn tính trời” của nàng, thế nhưng dường như bức chân dung Thuý Vân đã trở nên khiêm nhường trước bức hoạ nàng Kiều. Đó là nghệ thuật đòn bẩy, “hoạ mây lẩy trăng” đầy tài tình của tác giả. Mặt khác, gợi tả tài sắc chị em Thuý Kiều, Nguyễn Du trân trọng, đề cao vẻ đẹp toàn vẹn, lí tưởng của con người – tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo nhất của tạo hoá. Nó mang đậm cảm hứng ngưỡng mộ, ngợi ca của thi hào Nguyễn Du. Nhân vật là hình thức khái quát đời sống, là nơi bộc lộ quan điểm của nhà văn về con người. Nhân vật Thuý Vân, Thuý Kiều không chỉ chuyển tải được những chức năng ấy, mà cao hơn đã trở thành điển hình nghệ thuật, chuẩn mực của văn học trung đại. Liệu còn bức chân dung nào “đoan trang” trong sáng hơn Thuý Vân, đẹp và tài năng hơn Thuý Kiều?
