Tóm tắt lý thuyết 1. Các virut kí sinh ở vi sinh vật, thực vật và côn trùng a. Virut kí sinh ở vi sinh vật (phagơ) Có khoảng 3000 loài Ký sinh: Ở vi sinh vật nhân sơ (vi khuẩn, xạ khuẩn) Ở sinh vật nhân thực (nấm men, nấm sợi) Gây thiệt hại cho ngành công nghiệp: sản xuất thuốc kháng sinh, mì chính, thuốc trừ sâu sinh học… Ví dụ: Phago T4 kí sinh trong vi sinh vật b. Virut ký sinh ở thực vật. Có khoảng 1000 loài. Đa số các virut có bộ gen là ARN mạch đơn. Quá trình xâm nhập của virut vào thực vật: Virut không tự xâm nhập được vào tế bào thực vật. Đa số virut xâm nhập vào tế bào thực vật nhờ côn trùng. Một số virut xâm nhập qua vết xây sát, qua hạt phấn hoặc phấn hoa, giun ăn rễ hoặc nấm kí sinh. Đặc điểm cây bị nhiễm virut: Sau khi nhân lên trong tế bào, virut lan sang các tế bào khác qua cầu sinh chất. Lá cây bị đốm vàng, đốm nâu, sọc hay vằn, lá xoăn, héo, vàng và rụng. Thân bị lùn hoặc còi cọc. Ví dụ: Biểu hiện của lá lan bị nhiễm virut Khảm thuốc lá và Mơ bị nhiễm virut Plum pox. Biện pháp khắc phục: Chọn giống cây sạch bệnh, vệ sinh đồng ruộng, tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh... c. Virus ký sinh ở côn trùng Đặc điểm: Virut tồn tại trong côn trùng trước và sau khi gây nhiễm vào cơ thể khác, khi đó côn trùng là ổ chứa. Có loại virut kí sinh ở côn trùng, có loại kí sinh xong di chuyển sang động vật có xương sống, virut có thể có vỏ bọc được gọi là thể bọc. Tác hại: Khi côn trùng ăn lá cây chứa virut, chất kiềm trong ruột côn trùng phân giải thể bọc, giải phóng virut. Chúng xâm nhập vào tế bào ruột giữa hoặc theo dịch bạch huyết lan khắp cơ thể. Ví dụ Virut Zika và biểu hiện bệnh Biện pháp khắc phục: Vệ sinh đồng ruộng, tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh... 2. Ứng dụng của virus trong thực tiễn a. Sản xuất các chế phẩm sinh học Ứng dụng : sản xuất interferon, thuốc kháng sinh, vaccine... Cơ sở khoa học: Phagơ có chứa đoạn gen không quan trọng có thể cắt bỏ mà không liên đến quá trình nhân lên của chúng. Cắt bỏ gen của phagơ thay bằng gen mong muốn. Dùng phagơ làm vật chuyển gen. Quy trình: Quy trình sản xuất IFN b. Trong nông nghiệp: thuốc trừ sâu từ virut Sự lây nhiễm của virus vào côn trùng: ví dụ virus NPV Tính ưu việt của thuốc trừ sâu từ virut: Có tính đặc hiệu cao, chỉ gây hại cho một số sâu nhất định, không gây độc cho người và động vật. Có khả năng tồn tại lâu ngoài cơ thể côn trùng. Dễ sản xuất, hiệu quả diệt sâu cao, giá thành hạ. Theo LTTK Education tổng hợp
