Tóm tắt lý thuyết 1. Mốc trắng Cơm nguội, ruột bánh mì để thiu, sau vài ngày sẽ thấy trên bề mặt xuất hiện những sợi trắng như bông, quấn chằng chịt lấy nhau. Đó là mốc trắng. Cấu tạo: Sợi mốc: Màu sắc: Sợi mốc trong suốt, không màu, không có diệp lục. Hình dạng: dạng sợi phân nhiều nhánh, Bên trong có chất tế bào và nhiều nhân, nhưng không có vách ngăn giữa các tế bào. Cấu tạo: không có vách ngăn giữa các tế bào, nhiều nhân Túi bào tử: Hình dạng: hình tròn. Vị trí: nằm trên đỉnh sợi mốc. Dinh dưỡng bằng hình thức hoại sinh Sinh sản vô tính bằng bào tử Một vài loại nấm khác: Mốc tương: màu vàng hoa cau → làm tương Mốc men: màu trắng → làm rượu. Mốc xanh: màu xanh hay gặp ở vỏ cam, bưởi →Penicilin 2. Nấm rơm Nấm rơm là 1 loại nấm mũ, thường mọc quanh chân các đống rơm, rạ mục; trên đất ẩm. Về mùa mưa chúng phát triển nhiều. Cấu tạo nấm rơm gồm 2 phần: phần sợi nấm là cơ quan sinh dưỡng và phần mũ nấm là cơ quan sinh sản, mũ nấm nằm trên cuống nấm. Dưới mũ nấm có các phiến mỏng chứa rất nhiều bào tử. Sợi nấm gồm nhiều tế bào phân biệt nhau bởi vách ngăn, mỗi tế bào đều có 2 nhân và không có chất diệp lục. Cơ quan sinh dưỡng: Là những sợi nấm gồm nhiều tế bào có vách ngăn, không có diệp lục Cơ quan sinh sản: gồm mũ nấm năm trên cuống nấm. Mặt dưới mũ nấm có các phiến mỏng chứa nhiều bào tử Sinh sản vô tính bằng bào tử 3. Đặc điểm sinh học của nấm Nấm cần nhiệt độ và độ ẩm thích hợp để phát triển. Nấm không cần ánh sáng và không có diệp lục, không có hiện tượng quang hợp. Ngoài ra ánh sáng còn có tác dụng diệt khuẩn. a. Điều kiện phát triển của nấm Chất hữu cơ có sẵn. Nhiệt độ (25-30 độ C). Độ ẩm thích hợp b. Cách dinh dưỡng Hoại sinh: hút chất hữu cơ có trong đất giàu xác thực vật, phân động vật, lá, gỗ mục. Kí sinh: sống bám trên cơ thể sống động, thực vật, người. Cộng sinh: hình thức sống của 2 loài có quan hệ dinh dưỡng với nhau, cùng có lợi và không thể tách rời nhau. 4. Tầm quan trọng của nấm a. Nấm có ích Phân giải chất hữu cơ thành chất vô cơ. Ví dụ: Các nấm hiển vi trong đất Sản xuất rượu, bia, chế biến 1 số thực phẩm, làm men nở bột mì. Ví dụ: 1 số nấm men Làm thức ăn. Ví dụ: Men bia, các nấm mũ như nấm hương, nấm rơm, nấm sò, nấm gan bò, mộc nhĩ,.. Làm thuốc. Ví dụ: Mốc xanh, nấm linh chi,... b. Nấm có hại Gây bệnh cho cây trồng làm thiệt hại mùa màng. Ví dụ: Nấm von, nấm than,... Gây bệnh cho người. Ví dụ: Nấm gây bệnh hắc lào, chứng nước ăn chân Làm hỏng thức ăn, đồ uống. Ví dụ: Nấm mốc,.... 1 số nấm độc có thể gây ngộ độc khi ăn và có thể dẫn đến tử vong. Ví dụ: Nấm độc đỏ, nấm độc đen, nấm lim,... BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI Câu 1: Trang 167 sgk Sinh học 6 Mốc trắng và nấm rơm có cấu tạo như thế nào? Chúng sinh sản bằng gì? Hướng dẫn giải: Mốc trắng có cấu tạo dạng sợi phân nhánh rất nhiều, bên trong có chất tế bào và nhiều nhân, nhưng không có vách ngăn giữa các tế bào. Sợi mốc trong suốt, không màu, không có chất diệp lục và cũng không có chất màu nào khác. Cấu tạo nấm rơm gồm hai phần: Phần sợi nấm là cơ quan sinh dưỡng: Sợi nấm gồm nhiều tế bào phân biệt nhau bởi vách ngăn, mỗi tế bào đều có 2 nhân và không có chất diệp lục. Phần mũ nấm là cơ quan sinh sản: Dưới mũ nấm có các phiến mỏng chứa rất nhiều bào tử. Mốc trắng và nấm rơm sinh sản bằng bào tử Câu 2: Trang 167 sgk Sinh học 6 Nấm có đặc điểm gì giống vi khuẩn? Hướng dẫn giải: Tế bào đều không có chứa chất diệp lục nên không có khả năng tự chế tạo chất hữu cơ. Đều có lối sống dị dưỡng: hoại sinh hay kí sinh. Câu 3: Trang 167 sgk Sinh học 6 Nấm giống và khác tảo ở điểm nào? Hướng dẫn giải: Giống nhau: Đều đã hình thành các cơ thể đa bào, các tế bào cấu tạo tảo và nấm đều đã có nhân hoàn chỉnh. Đều có thể có cấu tạo dạng sợi như tảo xoắn, nấm mốc trắng, nấm rơm. Đều có thể sinh sản vô tính bằng bào tử như: tảo tiểu cầu, nấm mốc trắng, nấm rơm. Khác nhau: Khác nhau giữa nấm và tảo Nấm : Sống ở môi trường đất, bám trên cơ thể động vật, thực vật hoặc sống trên các nguồn chất hữu cơ khác. Trong tế bào không chứa chất diệp lục nên không tự chế tạo được chất hữu cơ. Sống dị dưỡng : hoại sinh hay kí sinh. Tảo Sống trong môi trường nước. Tế bào chứa chất diệp lục nên tự chế tạo được chất hữu cơ. Tế bào chứa chất diệp lục nên tự chế tạo được chất hữu cơ. Câu 4: Trang 167 sgk Sinh học 6 Tìm trên đồng ruộng sau khi gặt, hoặc trên bãi cỏ, ven cây gỗ mục, trong rừng ẩm ... các loại nấm mũ khác nhau. Hướng dẫn giải: Nấm mốc xanh, nấm rơm, nấm sò, ... Câu 5: Trang 170 sgk Sinh học 6 Nấm có cách dinh dưỡng như thế nào? Tại sao? Hướng dẫn giải: Phần lớn nấm hút chất hữu cơ có trong đất giàu xác thực vật phân động vật (nấm hoại sinh). Những nấm khác sống bám trên cơ thể sống (thực vật, động vật và người), chủ yếu là thực vật. Đó là nấm kí sinh. Ngoài ra, còn một số nấm cộng sinh (nấm cộng sinh với một số loài tảo thành địa y). Câu 6: Trang 170 sgk Sinh học 6 Nấm hoại sinh có vai trò như thế nào trong tự nhiên? Hướng dẫn giải: Nấm hoại sinh có vai trò rất quan trọng trong tự nhiên. Vì nấm hoại sinh là một khâu trong chu trình chuyển hóa vật chất trong tự nhiên. Tất cả các xác chết của động thực vật đều được nấm hoại sinh phân giải thành chất vô cơ đơn giản. Vừa giải quyết việc ùn tắc các xác chết trên mặt đất, vừa cung cấp chất vô cơ cho cây xanh sử dụng làm nguyên liệu tổng hợp chất hữu cơ . Các chất hữu cơ này là nguồn sống của mọi sinh vật trên Trái Đất. Câu 7: Trang 170 sgk Sinh học 6 Kể một số nấm có lợi và một số nấm có hại cho người? Hướng dẫn giải: Rau ngót, cải, ...: nấm ở thân và lá Cây sung: nấm thân Cây bưởi: nấm ở thân, quả, lá Câu 8: Trang 170 sgk Sinh học 6 Hãy tìm trong vườn trường hoặc vườn nhà em những cây có bệnh do nấm và quan sát xem cây bị bệnh ở bộ phận nào? Hướng dẫn giải: Rau ngót, cải, ...: nấm ở thân và lá Cây sung: nấm thân Cây bưởi: nấm ở thân, quả, lá
