Nguyễn Tuân sinh ra trong gia đình Hán học đã tàn tại Hà Nội. Với ý thức trách nhiệm và sự say mê trong lao động nghệ thuật, Nguyễn Tuân đã trở thành một trong những cây bút lớn nhất của văn học Việt Nam thế kỷ XX. Nguyễn Tuân là trí thức giàu lòng yêu nước và nặng tình với dân tộc. Lòng yêu nước luôn gắn với những giá trị văn hóa cổ truyền của dân tộc, gắn với tiếng mẹ đẻ, với tình yêu quê hương, đất nước. Ở Nguyễn Tuân, ý thức cá nhân phát triển rất cao. Ông viết văn để khẳng định cá tính độc đáo của mình. Là người ham du lịch và có lối sống phóng túng, rất mực tài hoa, không chỉ viết văn mà còn am hiểu nhiều môn nghệ thuật khác như hội họa, điêu khắc, sân khấu, điện ảnh…. Sáng tác của Nguyễn Tuân trải suốt hai giai đoạn trước và sau Cách mạng. Trước Cách mạng tháng Tám, tác phẩm của ông chủ yếu xoay quanh ba đề tài: chủ nghĩa xê dịch, vẻ đẹp vang bóng một thời và đời sống trụy lạc. Chủ nghĩa xê dịch vốn là lý thuyết vay mượn của phương Tây, chủ trương đi không mục đích, luôn thay đổi để tìm những cảm giác lạ, thoát ly mọi trách nhiệm với gia đình, xã hội. Song, ông cũng đã có dịp bày tỏ tấm lòng tha thiết của mình với quê hương, đất nước bằng những trang văn rất tài hoa, trìu mến. Vẻ đẹp vang bóng một thời là sự bất mãn trước thời cuộc, ông đi tìm vẻ đẹp của quá khứ chỉ còn vang bóng. Ông viết về nho sĩ cuối mùa, tài hoa bất đắc chí, những thú chơi tao nhã, sang trọng… Đời sống trụy lạc là cái tôi hoang mang, bế tắc tìm cách thoát ly trong đàn hát, rượu và thuốc phiện. Tuy nhiên, chính cái cuộc đời nhem nhuốc ấy, cái tôi luôn khao khát vươn lên thế giới tinh khiết, thanh cao bằng đôi cánh của nghệ thuật…. Các tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Tuân thời kì này là: Một chuyến đi, Vang bóng một thời, Thiếu quê hương, Chiếc lư đồng mắc cua… Sau cách mạng, lòng yêu nước và thái độ bất mãn thời cuộc đã đưa ông đến với cách mạng và kháng chiến. Ngòi bút Nguyễn Tuân hào hứng đem ra để cống hiến nhiệt thành cho cách mạng. Đề tài chủ yếu trong thời kì này là xây dựng cuộc sống mới: Tình chiến dịch, Sông Đà, Hà Nội ta đánh Mĩ giỏi… Nguyễn Tuân là trường hợp điển hình cho một nghệ sĩ lãng mạn chuyển thành nghệ sĩ cách mạng. Nhắc tới ông người ta nhớ đến một nghệ sĩ suốt đời đi tìm và khẳng định gí trị nhân văn cao quý, một cây bút tài hoa, tài tử, độc đáo, uyên bác và sâu sắc. Ông luôn nhìn con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ đối lập với cái thô lỗ, thấp hèn, thích tô đậm những cái gì tài hoa xuất chúng, gây ấn tượng, cảm giác mạnh. Bề sâu tài hoa trong Nguyễn Tuân là tấm lòng yêu nước, yêu dân tộc tha thiết với cái đẹp văn hóa, phong tục và thiên nhiên… Nguyễn Tuân là nhà văn có vị trí quan trọng và có nhiều đóng góp to lớn đối với nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông xứng đáng là nhà văn lớn của dân tộc.
