Tóm tắt lý thuyết 1. Đa dạng về thành phần loài Lưỡng cư có khoảng 4000 loài chia thành 3 bộ phân biệt bởi đặc điểm cơ bản của chân và đuôi. Bộ lưỡng cư không đuôi: Số lượng lớn nhất như (ếch đồng, cóc nhà...) Thân ngắn, không đuôi, chi sau > chi trước Bộ có đuôi (đại diện cá cóc Tam Đảo) Có đuôi lớn, 4 chi gần bằng nhau Bộ không chân(đại diện ếch trun, ếch giun). Thân dài gống giun, không chân. 2. Đa dạng về môi trường sống và tập tính Hình 1: Ếch cóc Tam Đảochủ yếu sống ở những suối nước trong thuộc vùng núi Tam Đảo, gặp nguy hiểm trốn vào các hang hốc. Hoạt động chủ yếu về ban ngày. Hình 2: Ếch cây hay chẫu chàng sống trên cây, bụi cây, rất gần các vực nước.Ngón chân có giác bám lớn leo cây, gặp nguy hiểm nhảy xuống nước hay ẩn vào cây. Hoạt động vào ban đêm. Hình 3: Ễnh ương lớn ưa sống trong nước hơn trên cạn,nuốt khi vào cơ thể căng phồng như một chiếc phao bơi, làm kẻ thù phải sợ. Hoạt động vào ban đêm. Hình 4: Cóc nhà sống trên cạn. Da xù xì co nhiều tuyến độc.Hai tuyến mang tai lớn. Người ăn phải nhựa cóc, trứng và gan thường bị chết vì ngộ độc. Hoạt động buổi chiều và ban đêm. Hình 5: Ếch giun chỉ gặp ở miền núi, sống chui luồn trong hang đất xốp gần ao hồ đẻ trứng gần nơi có nước.Trứng được ếch cái cuốn lấy để bảo vệ. Tự vệ bằng cách trốn vào khe đất, hoạt động cả ngày và đêm. Tên loàiĐặc điểm nơi sốngHoạt độngTập tính tự vệCá cóc Tam ĐảoChủ yếu trong nướcBan đêmTrốn chạy, ẩn nấp.Ễnh ương lớnƯu sống ở nước hơnBan đêmDoạ nạtCóc nhàƯu sống trên cạn hơnNgày và đêmTiết nhựa độcẾch câySống chủ yếu trên cây, vẫn lệ thuộc vào môi trường nước.Ban đêmTrốn chạy, ẩn nấp.Ếch giunChủ yếu trên cạnNgày và đêmTrốn chạy, ẩn nấp.3. Đặc điểm chung của lớp lưỡng cư Lưỡng cư là ĐVCXS thích nghi với đời sống vừa ở nước vừa ở cạn: Da trần và ẩm ướt. Di chuyển bằng 4 chi. Hô hấp bằng da và phổi. Tim 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu pha. Sinh sản trong môi trường nước. Thụ tinh ngoài, nòng nọc phát triển qua biến thái. Là động vật biến nhiệt. Hình 6: Đặc điểm chung của lớp lưỡng cư4. Vai trò của lưỡng cư Tiêu diệt sâu bọ phá hoại vào ban đêm, bổ sung hoạt động này cho chim vào ban ngày và tiêu diệt sinh vật trung gian gây bệnh (muỗi, ruồi) Giá trị thực phẩm (ếch đồng) Làm thuốc chữa suy dinh dưỡng hoặc chế lục thần hoàn chữa kinh giật Là vật thí nghiệm trong sinh lí học 5. Tổng kết Hình 7: Sơ đồ tư duy bài Đa dạng và đặc điểm chung của lớp lưỡng cưBài tập minh họa Bài 1: Vì sao số lượng lưỡng cư giảm? Hướng dẫn: Số lượng lưỡng cư giảm là do: Săn bắt để làm thực phẩm Sử dụng rộng rãi thuốc trừ sâu Ô nhiễm môi trường Bài 2: Nêu vai trò của lưỡng cư đối với con người. Hướng dẫn: Vai trò của lưỡng cư đối với con người là: Giá trị thực phẩm. Là vật thí nghiệm trong sinh lí học. Làm thuốc hoặc chế lục thần hoàn, tiêu diệt sinh vật trung gian gây bệnh và sâu bọ Bài 3: Nêu đặc điểm chung của lưỡng cư. Hướng dẫn: Môi trường sống, da, cơ quan di chuyển, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, sự sinh sản sự phát triển cơ thể, đặc điểm nhiệt độ. Bài 4: Nêu tập tính tự vệ của cá cóc tam đảo và ếch giun. Hướng dẫn: Cá cóc tam đảo: trốn chạy ẩn nấp Ếch giun : trốn chạy ẩn nấp
