Tóm tắt lý thuyết 1. Bộ xương Hình 1: Bộ xương thằn lằn1- Xương đầu; 2- Cột sống; 3- Xương sườn; 4- Đai chi trước 5- Các xương chi; 6- Đai chi sau; 7- Các xương chi sau; 8- Đốt sống cổ Gồm 3 phần: Xương đầu. Xương thân: Cột sống dài có 8 đốt sống cổ, có các xương sườn → Lồng ngực Xương chi: Xương đai, các xương chi. Đối chiếu bộ xương thằn lằn với bộ xương ếch → chỉ ra điểm sai khác: Thằn lằn xuất hiện xương sườn → tham gia quá trình hô hấp. Số lượng đốt sống cổ nhiều hơn (8 đốt, ếch có 1 đốt). Cột sống dài có đốt sống đuôi dài. Đai vai khớp với cột sống → chi trước linh hoạt. ⇒ Cấu tạo bộ xương hoàn toàn thích nghi với đời sống trên cạn. 2. Các cơ quan dinh dưỡng Hình 2: Cấu tạo trong của thằn lằn1- Thực quản; 2- Dạ dày; 3- Ruột non; 4- Ruột già; 5- Lỗ huyệt; 6- Gan; 7- Mật 8- Tụy; 9- Tim; 10- Động mạch chủ; 11- Tĩnh mạch chủ dưới 12- Khí quản; 13- Phổi; 14- Thận; 15- Bóng đái 16- Tinh hoàn; 17- Ống dẫn tinh; 18- Cơ quan giao phối 2.1. Tiêu hóa Cấu tạo giống ếch. Khác: Ống tiêu hoá phân hoá rõ hơn. Ruột già có khả năng hấp thụ lại nước. Thích nghi cao, có đủ nước cho hoạt động trên cạn. 2.2. Hệ tuần hoàn - hô hấp Hình 3: Sơ đồ hệ tuần hoàn ở thằn lằn1- Tim 3 ngăn với vách hụt (a) ở tâm thất (b), tâm nhĩ phải (c), tâm nhĩ trái (d) 2- Các mao mạch phổi; 3- Các mao mạch ở cơ quan Tim 3 ngăn (2TN - 1TT) xuất hiện vách ngăn hụt ở Tâm thất. 2 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể ít pha hơn. Hô hấp: Phổi có nhiều vách ngăn và mao mạch máu dày hơn. Sự thông khí nhờ sự xuất hiện của cơ liên sườn → thay đổi thể tích lồng ngực. 2.3. Bài tiết Thận sau (hậu thận) có khả năng hấp thụ lại nước. Nước tiểu đặc → chống mất nước. 3. Thần kinh và giác quan Bộ não: Gồm 5 phần: Hình 4: Sơ đồ cấu tạo bộ não của thằn lằnA- Bộ não nhìn từ phía trên; B- Bộ não nhìn bên 1- Thùy khứu giác; 2- Não trước; 3- Thùy thị giác 4- Tiểu não; 5- Hành tủy; 6- Tủy sống Não trước, tiểu não phát triển → liên quan đến đời sống và hoạt động phức tạp. Giác quan: Tai xuất hiện ống tai ngoài. Mắt xuất hiện mí thứ 3, đặc trưng cho động vật ở cạn. Mũi: Vừa để thở, vừa là cơ quan khứu giác. Bài tập minh họa Bài 1: Hãy điền vào bảng ý nghĩa của từng đặc điểm cấu tạo của thằn lằn thích nghi với đời sống ở cạn. Hướng dẫn: Đặc điểmý nghĩa thích nghi1. Xuất hiện xương sườn cùng xương mỏ ác tạo thành lồng ngực. 2. Ruột già có khả năng hấp thụ lại nước. 3. Phổi có nhiều vách ngăn. 4. Tâm thất xuất hiện vách hụt. 5. Xoang huyệt có khả năng hấp thụ lại nước. 6. Não trước và tiểu não phát triển.→ Tầm quan trọng lớn trong sự hô hấp ở cạn. → Có đủ nước cho hoạt động trên cạn. → Trao đổi khí → Máu đi nuôi cơ thể ít pha... → Cung cấp nước cho hoạt động trên cạn → Hoạt động phức tạp trên cạn.
