Sinh học 7 Bài 6: Trùng kiết lị và trùng sốt rét

Tóm tắt lý thuyết

1. Trùng kiết lị

Trùng kiết lị giống trùng biến hình, chí khác ở chỗ chân giả rất ngắn.
Bào xác trùng kiết lị theo thức ăn, nước uống vào ống tiêu hoá người. Đến ruột, trùng kiết lị chui ra khỏi bào xác, gây các vết loét ở niêm mạc ruột rồi nuốt hồng cầu ở đó để tiêu hoá chúng và sinh sản rất nhanh. Bệnh nhân đau bụng, đi ngoài, phân có lẫn máu và chất nhày như nước mũi. Đó là triệu chứng bệnh kiết lị.
a. Nơi sống và cấu tạo:

• Sống kí sinh ở thành ruột.
• Cơ thể có chân giả ngắn.
• không có không bào.

​

b. Dinh dưỡng

Nuốt hồng cầu và thẩm thấu qua màng tế bào.

​

c. Phát triển

• Ngoài môi trường trùng kiết lị kết bào xác.
• Trong ruột người, trùng kiết lị sẽ gây nên các vết loét ở niêm mạc ruột, nuốt hồng cầu, sinh sản rất nhanh → Đau bụng, đi ngoài.

d. Biện pháp phòng chống

• Giữ gìn vệ sinh ăn uống và môi trường
• Khi đã mắc bệnh thì phải uống thuốc chữa trị...

2. Trùng sốt rét

a. Cấu tạo và dinh dưỡng

• Trùng sốt rét thích nghi với kí sinh trong máu người, trong thành ruột và tuyến nước bọt của muỗi Anôphen.
• Chúng có kích thước nhỏ, không có bộ phận chuyên và không bào, hoạt động dinh dưỡng đều thực hiện qua màng tế bào.

b. Vòng đời

Trùng sốt rét do muỗi Anôphen truyền vào máu người. Chúng chui vào hồng cầu để kí sinh và sinh sản lên cho số lượng lớn rồi chui ra và lại tiếp tực chui vào nhiều hồng cầu khác, tiếp tục chu trình huỷ hoại hồng cầu như vậy thì cứ sau 48 giờ một lần với trùng sốt rét thường gặp, gây ra bệnh sốt rét cách nhật.

​

c. Bệnh sốt rét ở nước ta

• Trước cách mạng Tháng Tám. bệnh sốt rét rất trầm trọng ở nước ta. Nhờ kế hoạch xoá bỏ bệnh sốt rét do Viện sốt rét Côn trùng và Kí sinh trùng chú trì, căn bệnh nguy hiểm này đã bị đẩy lùi dần, dù thỉnh thoảng bệnh vẫn còn bột phát ở một số vùng.
• Cách thức và vòng lan truyền bệnh:

​

d. Tìm hiểu về bệnh sốt rét

​

Bài tập minh họa

Ví dụ 1:

So sánh trùng kiết lị và trùng sốt rét?
Gợi ý trả lời:

Đặc điểm​	Kích thước (so với hồng cầu)​	Con đường truyền dịch bệnh​	Nơi kí sinh​	Tác hại​	Tên bệnh​
Trùng kiết lị	To	Đường tiêu hóa	Ruột người	Viêm loét ruột, mất hồng cầu.	Kiết lị.
Trùng sốt rét	Nhỏ	Qua muỗi	Máu người Ruột và nước bọt của muỗi.	Phá huỷ hồng cầu.	Sốt rét.

Ví dụ 2:

Nêu đặc điểm về cấu tạo, dinh dưỡng và phát triển của trùng kiết lị và trùng sốt rét?
Gợi ý trả lời:

Tên ĐV	Trùng kiết lị	Trùng sốt rét
Cấu tạo	- Có chân giả ngắn - Không có không bào.	- Không có cơ quan di chuyển. - Không có các không bào.
Dinh dưỡng	- Thực hiện qua màng tế bào. - Nuốt hồng cầu.	- Thực hiện qua màng tế bào. - Lấy chất dinh dưỡng từ hồng cầu.
Phát triển	- Trong môi trường, kết bào xác, khi vào ruột người chui ra khỏi bào xác và bám vào thành ruột.	- Trong tuyến nước bọt của muỗi, khi vào máu người, chui vào hồng cầu sống và sinh sản phá huỷ hồng cầu.