III. KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ BA CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1287 – 1288) 1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt - Chuẩn bị của nhà Nguyên: + Huy động 30 vạn quân + Cử tướng có kinh nghiệm + Hàng trăm thuyền chiến, 70 thuyền lương, vạn thạch thóc - Chuẩn bị kháng chiến của Nhà Trần: + Trần Quốc Tuấn làm tổng chỉ huy + Ngày đêm luyện tập - Quân Nguyên bắt đầu xâm lược: Cuối 12/1287, quân Nguyên ồ ạt tiến vào nước ta theo hai đường: thuỷ, bộ: + Đường bộ : do Thoát Hoan chỉ huy, vượt qua biên giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang. + Đường biển : do Ô Mã Nhi chỉ huy ngược sông Bạch Đằng hội quân với Thoát Hoan. 2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ. - Trần Khánh Dư cho mai phục đoàn thuyền lương ở Vân Đồn - Đến Vân Đồn, quân Trần Khánh Dư từ nhiều phía đánh dữ dội - Kết quả: Phần lớn thuyền lương bị đắm, số còn lại bị quân Trần chiếm - Ý nghĩa: Đánh vào dạ dày của giặc, khó có thể chiến đấu lâu dài. - Tháng 1/1288, Thoát Hoan tiến vào Thăng Long, nhân dân thực hiện “vườn không, nhà trống” => Quân giặc ra sức càn quét, cướp lương thực nhưng đều bị nhân dân đuổi đánh, đẩy chúng vào thế bị động, cạn kiệt lương thực => quyết định rút quân lên Vạn Kiếp và từ đây rút về nước theo hai đường thủy, bộ. - Ta quyết định phản công, chọn sông Bạch Đằng làm trận quyết chiến Lược đồ chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 - Diễn biến: + Tháng 4/1288, Đoàn thuyền Ô Mã Nhi về theo sông Bạch Đằng + Ta nhử chúng vào trận địa mai phục + Lúc nước rút, thuyền bị xô vào cọc và bị quân ta đánh từ 2 bên bờ - Kết quả: + Nhiều tên giặc bị chết, Ô Mã Nhi bị bắt sống. + Cánh quân do Thoát Hoan chỉ huy, từ Vạn Kiếp theo hướng Lạng Sơn rút chạy về Quảng Tây (Trung Quốc) => quân ta tập kích liên tiếp. => Cuộc kháng chiến chống quân Nguyên đã kết thúc thắng lợi vẻ vang.
